Jan Sunderland (ur. 7 lutego 1891 w Warszawie, zm. 3 września 1979 w Warszawie) – artysta fotografik, artysta plastyk, krytyk i teoretyk sztuki. Współzałożyciel Związku Polskich Artystów Fotografików, posiadacz najwyższego, międzynarodowego tytułu w fotografii artystycznej: Honoraire Excellence FIAP (HonEFIAP). Autor książek z dziedziny fotografii.

Syn Stanisława Sunderlanda. Lata szkolne spędził w Siedlcach. W 1905 wziął udział w strajku szkolnym, za co został wydalony ze szkoły; maturę uzyskał w Męskim Gimnazjum Klasycznym w Kaliszu.

W latach 1909–1913 studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Moskiewskiego, następnie w latach 1913–1914 w Szkole Nauk Politycznych i Społecznych w Paryżu. I wojnę światową spędził w Wielkiej Brytanii, pracując w Międzynarodowej Komisji Aliantów. W Anglii wykonał swoje pierwsze fotografie.

Po powrocie do kraju w 1918 rozpoczął pracę w Prokuratorii Generalnej po czym został adwokatem i radcą prawnym. Jednocześnie kontynuował fotografowanie, zajmując się przede wszystkim fotografią pejzażową oraz portretem. Wielki wpływ miały na niego nauki fotografików Jana Bułhaka oraz Jerzego Landego. Od 1930 r. brał udział w wystawach fotograficznych, a w 1931 r. została otwarta jego pierwsza wystawa indywidualna. Cztery lata później na Międzynarodowej Wystawie Fotografiki w Madrycie zdobył brązowy medal.

W okresie międzywojennym był jedynym recenzentem fotograficznym publikującym w prasie codziennej. W latach 1931-1939 publikował w "Gazecie Polskiej" oraz w miesięczniku artystycznym "Arkady", po wojnie również w "Świecie Fotografii", magazynie "Foto" i w miesięczniku "Fotografia". W 1934 poślubił Irenę Miedzińską, siostrę Bogusława Miedzińskiego.

10 listopada 1939 Jan Sunderland został zaaresztowany, przez dwa dni był zakładnikiem SS w okupowanej Warszawie. Latem 1940 opuścił miasto i pozostałą część wojny spędził we wsi Łętów (pow. garwoliński). W czasie powstania spłonęło wiele jego fotografii pozostawionych w warszawskim mieszkaniu.

Po wojnie, oprócz fotografowania, zajmował się działalnością dydaktyczną oraz teorią fotografii. Kontynuował krytykę zdjęć i wystaw na łamach czasopism fotograficznych, pisał książki związane z estetyką fotografii. Zmarł w wieku 85 lat. Został pochowany na Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim w Warszawie (Al.6 nr 17).

Twórczość

Dużą część twórczości Jana Sunderlanda stanowi fotografia pejzażowa, zwłaszcza górska – tatrzańska. Również wiele jego portretów przedstawia mieszkańców Podhala. To zainteresowanie dotyczyło też folkloru, Jan Sunderland spisał i przełożył na nuty liczne melodie góralskie.

Od 1980 r. w Nowym Targu organizowany jest corocznie Międzynarodowy Konkurs Fotograficzny im. Jana Sunderlanda. Tematem konkursu jest krajobraz górski.

Książki napisane przez Jana Sunderlanda to poradniki dla fotoamatorów, książki dotyczące określonych zakresów fotografii oraz ogólne rozważania teoretyczne na temat estetyki. Jest autorem:

• Portret artystyczny w fotografii amatorskiej 1962
• Estetyka fotografii krajobrazu 1963
• Almanach fotoamatora 1974
• Estetyka i sztuka fotografii 1979

Jan Sunderland przywiązywał wielką wagę do psychologicznej teorii prawa Leona Petrażyckiego. Za swoje zadanie uznał transpozycję tych poglądów do dziedziny estetyki. Poświęcił wiele czasu na przekłady prac Petrażyckiego. Przed wojną ukazały się:

• Prawo a sąd 1936
• Zagadnienia prawa obyczajowego 1938

W czasie okupacji przełożył:

• Bona fides w prawie cywilnym - o prawach posiadacza w dobrej wierze do dochodów - dotychczas niewydane
• Akcja, gra giełdowa oraz teoria kryzysów gospodarczych - tłumaczenie spłonęło w czasie powstania

W 1990 r. ukazała się autobiografia Jana Sunderlanda Z moich wspomnień

Cytaty

• "Fotografuj tylko to, co ci się podoba albo cię interesuje. Ale zważ, że Van Gogh potrafił wziąć za temat obrazu stare buciki i stworzyć arcydzieło"
• "Fotografia uczy odkrywać w naturze te wartości, których bez pomocy dzieła sztuki byśmy nie dostrzegli"
• "Nie jesteś zobowiązany wykorzystać całej powierzchni negatywu. Ilekroć wycinek wyda ci się bardziej ekspresyjny lub piękniejszy ... nie wahaj się ograniczyć obrazu do wycinka"