Tamara de Lempicka (ur. 16 maja 1898 w Warszawie, zm. 18 marca 1980 w Cuernavaca) − polska malarka epoki art déco.

Życiorys

Urodziła się jako Maria Gurwik-Górska. Była córką mecenasa Borysa Gurwik-Górskiego, rosyjskiego Żyda i jego żony Malwiny z domu Dekler, pochodzącej z zamożnej i wpływowej polskiej rodziny.

Od 1907 zaczęła symulować problemy zdrowotne i szantażem wymuszała coroczne wakacje we Włoszech oraz przeniesienie do szkoły w Lozannie. W trakcie owych wakacji, na które jeździła z babcią, zapoznała się ze sztuką renesansowych mistrzów, których obrazy oglądała we Florencji, Rzymie i Wenecji. Wpływ tych dzieł jest widoczny w dwóch pierwszych okresach twórczości Łempickiej. Przejawia się on w używanych przez nią czystych kolorach, dokładnym rysunku oraz draperiach i cieniach.

W 1916 w Petersburgu poślubiła prawnika Tadeusza Łempickiego, który był synem bratanicy Cypriana Kamila Norwida. 16 września 1916 urodziła córkę, Marie-Christine Łempicką, w późniejszych latach znaną jako Kizette de Lempicka-Foxhall. Podczas rewolucji październikowej Tadeusz Łempicki został aresztowany przez bolszewików. Żeby uwolnić męża, Łempicka musiała spędzić noc ze szwedzkim konsulem, który następnie pomógł jej uciec z Rosji. Małżonkowie spotkali się ponownie w Kopenhadze.

Małżeństwo zamieszkało w Paryżu, jednak Łempicki nie mógł utrzymać rodziny, ze względu na trwającą po pobycie w więzieniu traumę. Trudna sytuacja materialna spowodowała, że Tamara Łempicka zaczęła malować w celach zarobkowych. Pomimo twierdzeń Tamary Łempickiej, iż w kwestii warsztatu jest samoukiem, przez krótki okres uczęszczała do pracowni kubistycznego malarza, André Lhote'a.

Pierwszy raz jej prace zostały wystawione w 1922 przez Salon d'Automne dzięki siostrze artystki, Adriannie która zasiadała w komisji dopuszczającej obrazy na wystawę. Malarstwo Łempickiej spotkało się z pozytywnym odbiorem, a ona sama wkrótce stała się sławna jako portrecistka Tamara de Lempicka. Jest to najbardziej kojarzony z Tamarą Łempicką okres jej twórczości − wyidealizowane portrety i akty o lekko kubicznych formach i nasyconych barwach. Z tego okresu też pochodzi jej autoportret „Tamara w zielonym Bugatti”, przeznaczony na okładkę czasopisma Die Dame i uważany za jeden z typowych obrazów art déco.

W tym czasie słynna była ze swoich romansów (była biseksualna). W związku z jej rozwiązłym życiem, Tadeusz Łempicki w 1927 rozstał się z nią i powrócił do Warszawy, żeniąc się z Ireną Spiess. Kilka lat po rozwodzie artystka zaczęła chorować na depresję.

Na początku II wojny światowej przeniosła się do Beverly Hills w Kalifornii z drugim mężem, austriackim baronem Raoulem Kuffnerem. W 1943 przeprowadzili się do Nowego Jorku, gdzie malarka kontynuowała twórczość artystyczną w swoim charakterystycznym stylu. Prasa amerykańska nie traktowała jej jednak poważnie, skupiając się głównie na tworzonej przez nią samą wokół siebie historii. W tym czasie podejmowała liczne eksperymenty, m.in. z abstrakcją geometryczną, był to jednak niewiele znaczący epizod w jej twórczości. Wyznacznikiem trzeciego etapu jej malarstwa stała się szpachla, narzędzie przed impresjonizmem niewykorzystywane w sztuce. Łempicka zaczęła tworzyć monochromatyczne obrazy w odcieniach beżu lub brązu. Były to obrazy o rozmytych konturach i bezpretensjonalnych tematach np. „Praczka”, „Gołębie”.

Po śmierci barona Kuffnera w 1962 przeniosła się do Houston w Teksasie. Jej nowe dzieła nie zostały dobrze przyjęte, przez co artystka zrezygnowała z wystawiania swoich prac. W 1978 przeniosła się do Cuernavaca. Zmarła tam podczas snu 19 marca 1980. Na własne życzenie jej ciało zostało skremowane, a prochy rozrzucone z helikoptera nad wulkanem Popocatepetl.

W Polsce znajduje się kilkanaście jej obrazów, można je oglądać m.in. w kolekcji muzeum Villa la Fleur. Obrazy Łempickiej były eksponowane w Polsce rzadko, m.in. na wystawie w warszawskiej Zachęcie w 1928 roku, a także na Międzynarodowych Targach Poznańskich w 1929 roku. W 2008 roku Muzeum Narodowe w Warszawie w ramach wystawy Wyprawa w dwudziestolecie, wyeksponowało jeden obraz Tamary Łempickiej, „Kobieta na krześle” z 1927.