Kubuś Puchatek, również Fredzia Phi-Phi (ang. Winnie-the-Pooh) – fikcyjna postać z literatury dziecięcej, pluszowy miś stworzony przez brytyjskiego pisarza Alana Alexandra Milne’a.

W pierwszej książce o Kubusiu Puchatku wydanej 14 października 1926 roku pojawiły się takie postacie jak: Prosiaczek, Królik, Kłapouchy, Sowa Przemądrzała, Mama Kangurzyca i Maleństwo, krewni i znajomi Królika oraz Krzyś (którego pierwowzorem był syn autora), a w drugiej części pt. Chatka Puchatka autor dodatkowo wprowadził postać Tygrysa. W powieściach pojawiają też się wymyślone postacie przedstawiane jako antagonistyczne: Słonie (Ho-honie), Łasiczki, Lisy, Jagular, Jentyk.

Książki Alana Alexandra Milne’a:

• Kubuś Puchatek (Winnie-the-Pooh; pierwsze wydanie w 1926, 1938 w Polsce)
• Chatka Puchatka (The House at Pooh Corner; pierwsze wydanie w 1928, 1938 w Polsce)
• Wiersze dla Krzysia (When We Were Very Young, Now We Are Six; pierwsze wydania w 1924 i 1927, w Polsce 1957; później wydane osobno jako „Kiedy byliśmy bardzo młodzi” i „Mamy już sześć lat”)

Spis treści

Pochodzenie imienia

Podobnie jak i wiele innych postaci z książek Milne’a, Kubuś Puchatek został nazwany imieniem jednej z zabawek Christophera Robina Milne’a (1920–1996), syna pisarza. Z kolei pluszowa zabawka Christophera została nazwana tak od imienia niedźwiedzicy Winnipeg będącej żywą maskotką kanadyjskiego wojska z Korpusu Weterynaryjnego Kanady. Została kupiona za 27 dolarów przez porucznika Iana Gary’ego w miasteczku White River w Ontario, gdzie dziś znajduje się pomnik misia. W październiku 1914 roku została przewieziona do Wielkiej Brytanii. Postanowiono pozostawić ją w londyńskim ogrodzie zoologicznym. Padła 12 maja 1934.

W 1924 roku Alan Milne pierwszy raz przyszedł do zoo z czteroletnim synem Christopherem, który bardzo polubił Winnie. Trzy lata wcześniej Milne kupił w domu handlowym Harrods i dał synowi na jego pierwsze urodziny pluszaka firmy „Alfa Farnell”. We wrześniu 1981 61-letni Christopher Robin Milne, uczestniczył w odsłonięciu pomnika niedźwiedzicy Winnie (naturalnych rozmiarów, dzieło Lorne Makkina) w londyńskim zoo.

Polskie tłumaczenia

Najstarsze i wciąż najbardziej popularne tłumaczenie obu książek (jak i Wierszy) jest autorstwa Ireny Tuwim. Istnieje też nowszy przekład, pod tytułem Fredzia Phi-Phi, autorstwa Moniki Adamczyk-Garbowskiej (wydawnictwo Lublin 1986, nakład 100 000 egz.) – kontrowersyjny przekład tytułu uważany jest przez jego zwolenników za bliższy oryginałowi.

W tłumaczeniach Kubusia Puchatka na język polski występuje problem określenia jego płci. Irena Tuwim rozumując, że nie da się przełożyć imienia tak, by sprawa jego pochodzenia i rozumienia była jasna dla polskiego czytelnika, ochrzciła misia imieniem Kubuś. Monika Adamczyk we Fredzi Phi-Phi, podobnie jak Milne, nadała imię żeńskie męskiemu misiowi, konsekwentnie stosując formy męskie np. (...) Phi miał zamknięte oczy, Fredzia Phi-Phi zatrzymał się nagle i pochylił się zagadkowo nad śladami. Milne ani razu nie nazywa „Kubusia” „Winnie”, stosuje tylko połączenie „Winnie the Pooh”, a najczęściej nazywa misia po prostu „Pooh”. Używa w odniesieniu do niego męskich zaimków osobowych.

Kaszubskie tłumaczenie

W 2015 roku został wydany przez Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie przekład utworu Milne’a na język kaszubski. Przetłumaczenia z oryginału dokonała Bożena Ugowska. Tytułowego bohatera w kaszubskiej wersji nazwano „Miedzwiôdk Pùfôtk”.

Tłumaczenia na inne języki

Imię Kubusia Puchatka w tłumaczeniach na inne języki jest bardzo różnorodne. W wielu językach zachowano formę z odpowiednikiem przedimka „the”: po holendersku „Winnie de Poeh”, w jidysz װיני-דער-פּו („Wini-der-Pu”). W innych językach Kubusia nazywają jednym z dwóch jego imion: „Niedźwiadkiem Pooh” (po niemiecku „Pu der Bär”, po czesku „Medvídek Pú”), lub „Niedźwiadek Winnie” (po francusku „Winnie l’ourson”). Są także tłumaczenia, w których nie ma ani „Winnie”, ani „Pooh”, np. po węgiersku „Micimackó”, duńsku „Peter Plys” lub norwesku „Ole Brumm”.

W języku angielskim „h” w imieniu „Pooh” nie wymawia się i rymuje się w tekście z „who” i „do”. W niemieckim, czeskim, łacinie i esperanto tłumaczy się ono jak „Pu”. Tym niemniej w białoruskim tłumaczeniu („Winia-Pych”) drugą część imienia przetłumaczono jako „Pych”, co jest spółdźwięczne z białoruskimi słowami „pycha” (pol. pycha) i „zapychacca” (pol. zmęczyć się, zasapać się). Do rosyjskiej i ukraińskiej tradycji weszło imię „Puch” (słowiańskie słowa puch, puchaty).

Kwestia praw autorskich do postaci

Przygody Kubusia Puchatka doczekały się wielu ekranizacji i adaptacji teatralnych. Obecnie prawa wydawnicze do książek o Kubusiu posiada na całym świecie The Walt Disney Company, który także zarejestrował jego wizerunek i imię jako znak towarowy w wielu krajach świata. Firma Disney strzeże tego wizerunku i swoich praw autorskich do tego stopnia, że wymaga zezwolenia na użycie go na prywatnych stronach www i w adaptacjach teatralnych. W Polsce tłumaczenie Ireny Tuwim podlega ochronie prawno-autorskiej jako odrębny utwór.

Firma Disney rozwija wizerunek Kubusia poprzez produkcję filmów animowanych, krótko- i długometrażowych, które mają coraz luźniejszy związek z pierwowzorem literackim oraz oryginalnymi ilustracjami E.H. Sheparda. Oprócz powieści A.A. Milne’a, postać Kubusia wykorzystywana jest też w licznych poradnikach dla dzieci i dorosłych, które starają się tłumaczyć rozmaite złożone problemy jak najprostszym językiem. Ich przykłady to m.in. książka Benjamina Hoffa Tao Kubusia Puchatka i jej kontynuacja Te Prosiaczka, które na przykładzie postaci z cyklu objaśniają założenia filozofii chińskiej.

W 2011 roku do kin weszła kolejna produkcja o Kubusiu Puchatku wytwórni Walt Disney Animation Studios pt. Kubuś i przyjaciele, zrealizowana na podstawie wszystkich wydanych do tej pory książek o Puchatku, również na podstawie Powrotu do Stumilowego Lasu autorstwa Davida Benedictusa z 2009 roku.

Filmowe adaptacje Kubusia Puchatka

Filmy pełnometrażowe
Przygody Kubusia Puchatka
Niezwykła przygoda Kubusia Puchatka
Kubuś Puchatek: Czas prezentów
Tygrys i przyjaciele
Kubusiowe opowieści: Opowieści prosto z serca
Kubuś Puchatek: Puchatkowego Nowego Roku
Kubusiowe opowieści: Dobre maniery
Prosiaczek i przyjaciele
Maleństwo i przyjaciele
Kubuś i hefalumpy
Pooh's Heffalump Halloween Movie
Moi przyjaciele – Tygrys i Kubuś: Gwiazdka Superdetektywów
Moi przyjaciele – Tygrys i Kubuś: Na rozśpiewanym pikniku
Kubuś i przyjaciele
Krzysiu, gdzie jesteś?
Seria Czarodziejski świat Kubusia
Czarodziejski świat Kubusia: Jeden za wszystkich, wszyscy za jednego
Czarodziejski świat Kubusia: Drobiazgi są ważne
Czarodziejski świat Kubusia: Zabawy z Kubusiem
Czarodziejski świat Kubusia: Dzień odkryć
Czarodziejski świat Kubusia: Przyjaciele na zawsze
Czarodziejski świat Kubusia: Miłość i Przyjaźń
Czarodziejski świat Kubusia:Przyjacielska pomoc
Czarodziejski świat Kubusia: Rośniemy z Kubusiem
Filmy krótkometrażowe
Kubuś Puchatek i miododajne drzewo
Wiatrodzień Kubusia Puchatka
Kubuś Puchatek
Kubuś Puchatek idzie w gości
Kubuś Puchatek i jego troski
Kubuś Puchatek i rozbrykany Tygrys
Kubuś poznaje pory roku
Kubuś Puchatek i Dzień Kłapouchego
Gwiazdka z Kubusiem Puchatkiem
Bu, Puchatku!
Kubuś Puchatek i Dzień Dziękczynienia
Winnie The Pooh: A Valentines For You
Happy Pooh Year
Kubuś i przyjaciele odwołują walentynki
Disney Sing Along Songs
Winnie The Pooh: Sing A Song With Pooh Bear
Winnie The Pooh: Sing A Song With Tigger
Winnie The Pooh: Sing A Song With Pooh Bear And Piglet Too
Disney Learning Adventures
Winnie The Pooh: ABC's
Winnie The Pooh: 123's
Winnie The Pooh: Shapes And Sizes
Winnie The Pooh: Wonderful Word Adventures

Seriale animowane o Kubusiu Puchatku

• Welcome to Pooh Corner – amerykański serial dla dzieci (1983)
• Nowe przygody Kubusia Puchatka – amerykański serial animowany (1988–1992)
• Café Myszka (niektóre odcinki) – amerykański serial animowany (2001–2003)
• Kubusiowe opowieści – amerykański serial animowany (2001–2002)
• Moi przyjaciele – Tygrys i Kubuś – amerykański serial animowany (2007–2010)
• Kubusiowe przygódki – amerykański serial animowany (2011)
• Kubusiowe opowieści o przyjaźni – amerykański serial fabularno-animowany (2012)