Zbigniew Nawrocki (ur. 1959, zm. 1 lipca 2017) – polski historyk, doktor nauk humanistycznych, nauczyciel akademicki.

W latach 1981–1987 odbył studia w zakresie historii w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Rzeszowie. Obronił pracę magisterską na temat szkolnictwa wojskowego w Królestwie Polskim (1815-1830), napisaną pod kierunkiem prof. Władysława Ćwika. Zaangażował się w działalność opozycyjną w PRL, należał do Niezależnego Zrzeszenia Studentów od 1981, a pod koniec tego roku był członkiem Komitetu Strajkowego w WSP. W 1998 uzyskał tytuł naukowy doktora na podstawie pracy dotyczącej działalności organów bezpieczeństwa publicznego w województwie rzeszowskim w latach 1944–1949, obronionej na Uniwersytecie Jagiellońskim pod kierunkiem prof. Jana Drausa.

Od września 2000 był dyrektorem oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie. Od stycznia 2006 do 2010 dyrektorem Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów IPN w Warszawie. Następnie pracował w Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego na stanowisku dyrektora Centralnego Ośrodka Szkoleniowego ABW. Od 2006 do 2010 pełnił funkcję przewodniczącego polsko-ukraińskiej grupy roboczej historyków i archiwistów, która zajmowała się badaniami naukowymi oraz przygotowywała publikacje źródłowe w ramach serii „Polska i Ukraina w latach 30. I 40. XX wieku. Nieznane dokumenty z archiwów służb specjalnych”. Od roku akademickiego 2001/2002 był wykładowcą w Państwowej Wyższej Szkole Wschodnioeuropejskiej w Przemyślu. Pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Kapituły Nagrody „Kustosz Pamięci Narodowej”.

Publikował pracę w dziedzinie historii najnowszej. Był sekretarzem redakcji pisma naukowego „Studia Rzeszowskie” (tomy od 1 do 10), zainicjował powstanie i został pierwszym redaktorem naczelnym tomów 1-9 periodyku „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989”, był także sekretarzem i redaktorem naczelnym czasopisma „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego” (numery tomów 5–13) oraz zasiadał w radzie programowej czasopisma „Pamięć i Sprawiedliwość”

Zmarł nagle 1 lipca 2017. Został pochowany na cmentarzu w Chmielniku.

Był mężem Ewy Leniart, także dyrektor oddziału IPN w Rzeszowie.

Publikacje

• Zamiast wolności. UB na Rzeszowszczyźnie 1944–1949 (1998)
• Przeciw Solidarności 1980–1989. Rzeszowska opozycja w tajnych archiwach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (2000)
• Rozpracowanie i likwidacja Rzeszowskiego Wydziału WiN w dokumentach UB (1945–1949)
• Rok pierwszy: powstanie i działalność aparatu bezpieczeństwa publicznego na Rzeszowszczyźnie (sierpień 1944–lipiec 1945)

Odznaczenia i wyróżnienia

• Nagroda im. Jerzego Łojka (2000)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (6 kwietnia 2009, postanowieniem Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego za wybitne zasługi w dokumentowaniu i upamiętnianiu prawdy o najnowszej historii Polski)