Bohdan Poręba, właśc. Jerzy Bogusław Poręba (ur. 5 kwietnia 1934 w Wilnie, zm. 25 stycznia 2014 w Warszawie) – polski reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta, polityk, publicysta.

Wykształcenie i twórczość zawodowa

Urodził się w rodzinie inteligenckiej. Jego ojciec był oficerem Legionów Polskich, a potem Wojska Polskiego i Armii Krajowej. Matka była nauczycielką. W 1945 wraz z rodziną został repatriowany do Polski, osiadając w Bydgoszczy. W tym mieście ukończył liceum i zdał maturę. Działał również w harcerstwie. Był m.in. drużynowym 5. Bydgoskiej Drużyny Harcerskiej.

W 1955 ukończył studia na Wydziale Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi. Jako reżyser zadebiutował w połowie lat 50. Reżyserował filmy jeszcze w trakcie studiów (m.in. film dokumentalny o niewidomych I dla nas słońce świeci). Jego pierwszym filmem, zrobionym po uzyskaniu dyplomu był Apel poległych, mający spełniać rolę epitafium dla żołnierzy polskich poległych na wszystkich frontach II wojny światowej, w tym w powstaniu warszwskim oraz w formacjach polskich na Zachodzie, o których mówienie było wcześniej zakazane. W 1957 otrzymał nagrodę Polskiej Krytyki Filmowej "Złota Syrenka" za film Wyspa wielkiej nadziei. W 1963 wyreżyserował film Daleka jest droga, który opowiadał o żołnierzach gen. Stanisława Maczka. Został wówczas na kilka lat odsunięty od robienia filmów. Podjął więc pracę w teatrze, w którym był m.in. reżyserem spektaklu Dziś do Ciebie przyjść nie mogę złożonego z piosenek partyzanckich.

Po powrocie do robienia filmów, został autorem filmu Gniewko, syn rybaka, a w 1970 był reżyserem filmu o buncie warszawskich hutników Prawdzie w oczy. W 1973 wyreżyserował film Hubal o polskich partyzantach z początków II wojny światowej, za który otrzymał liczne nagrody i wyróżnienia środowiska filmowego. Od 1975 do 1998 był kierownikiem artystycznym Zespołu Filmowego "Profil" (faktycznie zaprzestał działalności po 1990). Od 1986 do 1989 kierował Teatrem Dramatycznym w Gdyni. W latach 1987-1989 pełnił funkcję członka Komitetu Kinematografii. W latach 90. krótko prowadził działalność gospodarczą, następnie przeszedł na emeryturę.

W 2005 wyreżyserował dramat Lusi Ogińskiej (poetka, żona Ryszarda Filipskiego) pt. "Zmartwychwstanie", który był emitowany w TV Trwam, a pierwotnie wystawiony na kongresie Samoobrony RP. Był także producentem m.in. Zamachu stanu, Nad Niemnem i Sekretu Enigmy.

Publikował m.in. w "Myśli Polskiej", "Naszym Dzienniku", Tygodniku '"Ojczyzna'" oraz "Nowej Myśli Polskiej".

W 2010 powstał film dokumentalny Prawda, dobro i piękno. Film o Bohdanie Porębie, w reżyserii Ksawerego Szczepanika, który opowiada o losach Bohdana Poręby. W tym samym roku ukazał się wywiad - rzeka z Bohdanem Porębą Obronić Polskość!

Działalność polityczna

W 1969 wstąpił do PZPR. Działał w Towarzystwie Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, był członkiem Patriotycznego Ruchu Ocalenia Narodowego, współzałożycielem i jednym z ideologów Zjednoczenia Patriotycznego "Grunwald". Jako jeden z nielicznych głosował na ostatnim Zjeździe PZPR przeciwko rozwiązaniu tej partii, a wcześniej popierał linię polityczną Albina Siwaka (tzw. narodowy komunizm). W latach 1986-1989 był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego.

W filmie Stanisława Barei Miś parodią Poręby była postać reżysera Zagajnego (w tej roli Janusz Zakrzeński). Także w serialach Alternatywy 4 i Zmiennicy wyśmiewano się ze środowiska ZP „Grunwald” i samego Poręby wytykając mu antysemityzm i lojalność wobec PRL-owskiej rzeczywistości.

W latach 90. współpracował m.in. z Andrzejem Lepperem, Stanisławem Tymińskim i gen. Tadeuszem Wileckim, starając się powołać Blok Ludowo-Narodowy. Przed wyborami parlamentarnymi w 1993 kierował kampanią wyborczą Samoobrony – Leppera. W wyborach tych kandydował bez powodzenia do Sejmu z listy tego ugrupowania w województwie bydgoskim (otrzymał 902 głosy). Następnie wraz z grupą rozłamowców z partii Przymierze Samoobrona, współtworzył Front Narodowej Samoobrony.

Działał w krakowskim Stowarzyszeniu Nie dla Unii Europejskiej, był współproducentem i reżyserem kontrowersyjnych (o mocnym akcencie antyniemieckim) klipów antyunijnych w czasie przedreferendalnym. Po 2000 związał się ze środowiskiem Bolesława Tejkowskiego, zostając członkiem zarządu Polskiego Komitetu Słowiańskiego, wchodzącego w skład Soboru Wszechsłowiańskiego z siedzibą w Moskwie. Był członkiem władz Stronnictwa Narodowego, a następnie prezesem Stronnictwa Narodowego – Organizacji Politycznej Narodu. Zasiadł także we władzach Kresowego Ruchu Patriotycznego, Stowarzyszenia Patriotycznego "Wola – Bemowo" oraz Ruchu Obrony Godności Narodu Polskiego.

W wyborach w 2001 kandydował do Senatu jako kandydat niezależny, zaś w wyborach parlamentarnych w 2005 ponownie kandydował do Sejmu z ramienia Samoobrony RP w okręgu konińskim. W 2007 wstąpił do Obozu Wielkiej Polski, gdzie pełni funkcję wiceprzewodniczącego ds. kultury narodowej. Został ponadto członkiem Polskiej Wspólnoty Narodowej oraz honorowym członkiem Frontu Narodowo-Robotniczego. Objął również funkcję wiceprezesa stowarzyszenia Wierni Polsce Suwerennej.

W wyborach samorządowych w 2010 bez powodzenia kandydował do rady miasta Warszawy z listy Polski Patriotycznej.

Filmografia

Reżyser

• Siwa legenda (1991)
• Penelopy (1988)
• Złoty pociąg (1986)
• Katastrofa w Gibraltarze (1983)
• Polonia Restituta (1980) – film
• Polonia Restituta (1982) – serial telewizyjny
• Gdzie woda czysta i trawa zielona (1977)
• Jarosław Dąbrowski (1975)
• Hubal (1973)
• Prawdzie w oczy (1970)
• Gniewko, syn rybaka (1969–1970, na podstawie scenariusza Poręby w 1977 zrealizowano serial Znak orła)
• Nad Odrą (1965)
• Daleka jest droga (1963)
• Droga na Zachód (1961)
• Lunatycy (1959)
• Wyspa wielkiej nadziei (1957)
• Apel poległych (1956)
• I dla nas słońce świeci (1956)
• Nord FF1'' (1954)

Scenarzysta

• Prawdzie w oczy (1970)
• Nad Odrą (1965)
• Lunatycy (1959)

Odznaczenia

Uhonorowano go Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Odznaką "Za Zasługi dla Warszawy" i Odznaką "Zasłużony Działacz Kultury". W 1978 został odznaczony Medalem "Za zasługi dla obronności kraju", a w 1983 otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.