Adam Mohuczy, ps. Pirat (ur. 7 marca 1891, zm. 7 maja 1953) – polski kontradmirał i morski oficer pokładowy okrętów nawodnych. Od 1912 do 1918 służył w Imperatorskiej Marynarce Wojennej Rosji, a następnie w odrodzonej polskiej Marynarce Wojennej. Dowodził wieloma jednostkami pływającymi oraz dywizjonem torpedowców i dywizjonem ćwiczebnym. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej i kampanii wrześniowej 1939. W 1931 roku zwolniony z zawodowej służby wojskowej, w 1939 roku zmobilizowano go do pełnienia funkcji prokuratora Morskiego Sądu Wojskowego. W trakcie drugiej wojny światowej przebywał w obozie jenieckim w Woldenbergu. Po zakończeniu wojny był szefem Sztabu Głównego Marynarki Wojennej i pełniącym obowiązki Dowódcy Marynarki Wojennej. Następnie represjonowany, skazany na 15 lat pozbawienia wolności zmarł w więzieniu w Sztumie w 1953 roku. Pośmiertnie zrehabilitowany w roku 1957.

Służba wojskowa

Adam Mohuczy urodził się 7 marca 1891 w Witebsku w rodzinie Adama Jana i Stanisławy zd. Sokołowicz. Był stryjecznym bratem komandora Aleksandra Mohuczego i komandora ppor. Borysa Mohuczego. Ukończył Korpus Morski w Petersburgu (1911), kurs podwodnego pływania (1916) i Ecole de Guerre Navale w Paryżu (1926).

Od promocji oficerskiej służył w rosyjskiej flocie wojennej. W latach 1912-1917 pływał kolejno we Flocie Bałtyckiej na okręcie szkolnym "Giercog Edinburgskij", krążowniku pancernym "Rossija" i pancerniku "Cesarewicz" oraz okrętach podwodnych "Akuła", "Bars" i "S-12". Następnie był wykładowcą i kierownikiem szkolenia w Akademii Morskiej w Mikołajowie.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został w 1919 przyjęty do Marynarki Wojennej i wyznaczony referentem w Sekcji Organizacyjnej Departamentu dla Spraw Morskich w Warszawie. Następnie został dowódcą Kadry Marynarki Wojennej w Toruniu. Podczas wojny polsko-radzieckiej, w 1920 brał udział w walkach pod Grodnem jako dowódca II Batalionu Morskiego i p.o. dowódcy Pułku Morskiego. W latach 1921-1924 był komendantem Tymczasowych Instruktorskich Kursów dla Oficerów i jednoczenie pierwszym dowódcą ORP "Generał Haller". 1 października 1924 został wyznaczony na stanowisko komendanta Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej w Toruniu. Od października 1924 dowodził dywizjonem torpedowców i ORP "Kujawiak". Od 15 listopada 1924 do 28 sierpnia 1926 był słuchaczem Morskiej Szkoły Wojennej (franc. École de Guerre Navale) w Paryżu. 20 września 1926 został komendantem Portu Wojennego w Gdyni i opracował plan obrony Gdyni i Helu. W maju 1927 Minister Spraw Wojskowych przyznał mu tytuł naukowy oficera Sztabu Generalnego[1]. W 1928 krótko pełnił obowiązki komendanta Szkoły Specjalistów Morskich i dowódcy ORP "Bałtyk", po czym wyznaczono go dowódcą dywizjonu ćwiczebnego. Po powrocie z rejsu szkolnego w 1929, podczas którego dowodził ORP "Wilia", został urlopowany. Z dniem 31 października 1929 został przeniesiony w stan nieczynny na okres dwunastu miesięcy „w celu przejścia do instytucji państwowej mającej na celu rozwój Ojczystej Floty Wojennej lub Handlowej”[2]. W tym konkretnym wypadku chodziło o rozpoczęcie z dniem 1 września 1929 pracy na stanowisku dyrektora Szkoły Morskiej w Tczewie, potem Gdyni. Z dniem 28 lutego 1931 został przeniesiony w stan spoczynku z powodu utraty zdolności fizycznej do pełnienia zawodowej służby wojskowej stwierdzonej przez komisję superrewizyjną[3]. Na stanowisku dyrektora Szkoły Morskiej w Gdyni pozostawał do 31 lipca 1936. W 1937 został kierownikiem Działu Zaopatrzenia i Zakupów w cywilnym przedsiębiorstwie Żegluga Polska.

Tuż przed wybuchem II wojny światowej zmobilizowano go jako prokuratora Morskiego Sądu Wojskowego. Podczas kampanii wrześniowej uczestniczył w obronie Helu. W nocy z 1 na 2 października podjął nieudaną próbę ucieczki do Szwecji na kutrze rybackim Hel-117. W latach 1939-1945 przebywał w niewoli niemieckiej w oflagach XVIII A Lienz i II C Woldenberg. Po wyzwoleniu był naczelnikiem Wydziału Żeglugi i Portów w Izbie Przemysłu i Handlu. W 1945 został powołany do służby czynnej na dyrektora nauk Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej i cz. p.o. zastępcy szefa Sztabu Głównego Marynarki Wojennej. Następnie był zastępcą szefa Sztabu Głównego i szefem Sztabu Głównego Marynarki Wojennej. Od 1945 do 1947 czasowo pełnił obowiązki dowódcy Marynarki Wojennej. W 1947 został prezesem Rady Głównej Ligi Morskiej. W 1948 przeniesiono go w stan spoczynku.

Pod koniec 1949 został aresztowany i umieszczony w budynkach Informacji Wojskowej w Gdyni, gdzie był torturowany. W 1950 został skazany wyrokiem Najwyższego Sądu Wojskowego na 13 lat więzienia pod fałszywym zarzutem dokonania sabotażu wraz z szefem Służby Technicznej Marynarki Wojennej komandorem Konstantym Siemaszką, zastępcą dowódcy Portu Głównego w Gdyni komandorem Władysławem Sakowiczem oraz komandorem rezerwy Hilarym Sipowiczem. Zmarł 7 maja 1953 w więzieniu w Sztumie. Został pochowany na warszawskim Bródnie. Zrehabilitowany w 1957 postanowieniem Naczelnego Sądu Wojskowego uchylającym wyrok.

Awansował kolejno na stopnie oficerskie:

• miczmana – 1911 (Rosja)
• lejtnanta – 1915 (Rosja)
• kapitana marynarki – 1919 (Polska)
• komandora podporucznika – 1921 (Polska)

• komandora porucznika – 1926[4] (Polska)
• komandora – 1945 (Polska)
• kontradmirała – 1946 (Polska).

W 1922 przełożył z języka rosyjskiego i wydał w Toruniu własnym nakładem Nauticae res. Krótki zarys morskiej polityki autorstwa Saint Pierrea de Bollatiego. W 1935 w Gdyni ukazała się jego książka XV lat polskiej pracy na morzu. Był autorem licznych publikacji w języku polskim i francuskim.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (1922)
• Order Krzyża Grunwaldu III klasy
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Srebrny Krzyż Zasługi (1925)
• Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945