Cmentarz Powązkowski w Warszawie (Stare Powązki) – zabytkowa nekropolia Warszawy.

Położony na terenie obecnej dzielnicy Wola, między ulicami: Spokojną, Okopową, Powązkowską, Smętną, Wawrzyszewską, Ostroroga i Tatarską. Graniczy z kilkoma innymi cmentarzami. Opiekę nad nim sprawuje Kuria Metropolitalna Warszawska, którą reprezentuje zarząd cmentarza. Rolę opiekuna społecznego pełni Społeczny Komitet Opieki nad Zabytkami Starych Powązek. Cały teren cmentarza - skarbnicę rzeźby i małej architektury objęto ścisłą ochroną konserwatorską, podległą Stołecznemu Konserwatorowi Zabytków.

Cmentarz leży po nieparzystej stronie ul. Powązkowskiej, pod numerem 1 (numeru nie oznakowano na murze), a jego administracja znajduje się naprzeciwko, pod numerem 14.

Cmentarz Powązkowski niekiedy jest uznawany za najstarszą zabytkową nekropolię stolicy. Nie jest to prawdą - w rejestrze zabytków figurują założone znacznie wcześniej: Cmentarz Kamionkowski i Cmentarz na Służewie przy ul. Renety.

Cmentarz został założony 4 listopada 1790, na działce podarowanej przez rodzinę Szymanowskich. Poświęcono go 20 maja 1792 i początkowo zajmował powierzchnię ok. 2-2,5 ha.

W 1792 ukończono tam budowę kościoła św. Karola Boromeusza, ufundowanego przez duchowieństwo warszawskie, a zaprojektowanego przez Dominika Merliniego. Jeszcze przed poświęceniem cmentarza wystawiono tam również tzw. katakumby.

Cmentarz był wielokrotnie powiększany i dziś zajmuje 43 ha (dla porównania Watykan – 44 ha).

W czasie II wojny światowej sama nekropolia nie ucierpiała zbytnio, ale pod koniec wojny spłonął kościół i zabudowania kancelarii (m.in. archiwum cmentarne). Jeszcze w czasie okupacji na terenie cmentarza działała Armia Krajowa – były tu składy broni, odbywały się wykłady wojskowe, tędy też szły transporty żywności do getta warszawskiego.

Wśród ok. 1 miliona osób, pochowanych jest bardzo wielu znanych i zasłużonych Polaków i Polek, w tym żołnierze powstań narodowych od insurekcji kościuszkowskiej do powstania warszawskiego, działacze niepodległościowi, wybitni pisarze, poeci, uczeni, artyści, myśliciele, lekarze, prawnicy, duchowni. Część z nich spoczęła w założonej w 1925 Alei Zasłużonych. Po 1945 w budynku katakumb zorganizowano mauzoleum, gdzie złożono prochy zamordowanych w obozach koncentracyjnych.

W 2012 runął ceglany mur oddzielający Stare Powązki od cmentarza żydowskiego na Woli; zniszczeniu uległo około 70 nagrobków.

nr rej. 445/1 z 1 lipca 1965