Franciszek Niepokólczycki, ps. „Teodor”, „Szubert”, „Franek”, „Żejmian”, „Halny” (ur. 27 października 1900 w Żytomierzu, zm. 11 czerwca 1974 w Warszawie) – pułkownik saperów Wojska Polskiego, żołnierz Armii Krajowej i powojennego podziemia antykomunistycznego, prezes WiN, więzień polityczny w okresie stalinowskim, kawaler Orderu Orła Białego.

Syn Antoniego (stolarza) i Pauliny z d. Sielskiej. Uczył się od 1911 w rodzinnym mieście w progimnazjum rosyjskim, w domu od 1917, a od 1918 w gimnazjum Polskiej Macierzy Szkolnej im. Tadeusza Czackiego. W 1919 otrzymał świadectwo dojrzałości jako ekstern w rosyjskim III Gimnazjum. Od listopada 1918 był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej w Żytomierzu (Komenda Naczelna nr 3). Podczas wojny polsko-bolszewickiej w 1920 walczył w oddziałach partyzanckich jako zastępca dowódcy oddziału. W Wojsku Polskim służył od 1922 w 10 Pułku Saperów w Przemyślu i 3 Batalionie Saperów w Wilnie. Brał udział w wojnie obronnej 1939 jako dowódca 60 Batalionu Saperów, w składzie Armii „Modlin”.

Po upadku Polski działał w konspiracji. Już 27 września 1939 przystąpił do Służby Zwycięstwu Polski, następnie w Związku Walki Zbrojnej.

5 października 1939 był dowódcą niezrealizowanego zamachu na Adolfa Hitlera podczas „defilady zwycięstwa” w Alejach Ujazdowskich. W 1940 został dowódcą Związku Odwetu ZWZ, zajmującego się walką bieżącą i sabotażem. Współorganizował następnie Kedyw Armii Krajowej, a w roku 1943 został zastępcą komendanta Kedywu (Augusta „Nila” Fieldorfa). Walczył w powstaniu warszawskim jako szef Wydziału Saperów Oddziału III Komendy Głównej AK, w stopniu pułkownika. Po kapitulacji powstania trafił do niewoli i do stycznia 1945 przebywał w Oflagu II C Woldenberg.

Po powrocie do Polski zaangażował się w działalność konspiracyjną przeciwko władzom komunistycznym. Od maja do sierpnia 1945 pełnił funkcję zastępcy komendanta Obszaru „Południe” w Delegaturze Sił Zbrojnych, płk. Antoniego Sanojcy, a we wrześniu 1945 został zastępcą A. Sanojcy jako prezesa Obszaru Południowego WiN. Po aresztowaniu A. Sanojcy, w dniu 15 listopada 1945 zastąpił go na stanowisku prezesa Obszaru Południowego. Już od 23 listopada tego samego roku kierował II Zarządem WiN, najpierw jako p.o. prezesa, a od stycznia 1946 jako prezes. Nawiązał kontakt z Rządem RP na uchodźstwie oraz Oddziałem VI Sztabu Głównego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.

Został aresztowany w dniu 22 października 1946 w Zabrzu i poddany długiemu śledztwu. Proponowano mu współpracę z rządem komunistycznym, łącznie z awansem generalskim i odznaczenie orderem Virtuti Militari, czemu jednak odmówił. 10 września 1947 został w pokazowym procesie II Zarządu Głównego WiN i działaczy PSL na trzykrotną karę śmierci. Odmówił zwrócenia się o łaskę do Bolesława Bieruta, jednak karę zamieniono mu najpierw na karę dożywotniego pozbawienia wolności, a następnie 12 lat pozbawienia wolności. Był więziony we Wronkach i Szczecinie. Został zwolniony 22 grudnia 1956, następnie odmówił formalnych zabiegów o rehabilitację. Po uwolnieniu pracował w Stowarzyszeniu Wynalazców Polskich, Spółdzielni Pracy „Technomontaż” i Spółdzielni Inwalidów i Emerytów Kolejowych w Warszawie. Do końca życia był inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa.

Awanse

• porucznik – ze starszeństwem z 1 sierpnia 1924 r. w korpusie oficerów inżynierii i saperów
• major – 1.09.1933
• podpułkownik – 23.04.1941
• pułkownik – 11.03.1944

Odznaczenia

• Order Orła Białego (15 sierpnia 2008, nadany pośmiertnie przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego)
• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (1944)
• Krzyż Niepodległości (1931)
• Krzyż Walecznych – czterokrotnie (po raz trzeci w 1921)
• Srebrny Krzyż Zasługi (1928)