Iwan Demianiuk (ang. John Demjanjuk, ukr. Іван Миколайович Дем'янюк, ros. Иван Николаевич Демьянюк, ur. 3 kwietnia 1920, zm. 17 marca 2012 w Bad Feilnbach) – ukraiński zbrodniarz wojenny, w czasie II wojny światowej był członkiem utworzonej przez Niemców ukraińskiej policji.

Życiorys

Iwan Demianiuk urodził się w Mecherzyńcach Dębowych koło Koziatyna w Ukraińskiej SRR, po wojnie znalazł się w USA i był dwukrotnie pozbawiany obywatelstwa amerykańskiego. Do niedawna był bezpaństwowcem zamieszkałym w Seven Hills, miasteczku niedaleko Cleveland.

Według stawianych mu zarzutów, w czasie II wojny światowej służył w Armii Czerwonej i został wzięty do niewoli niemieckiej. Jako jeniec wojenny miał zgłosić się do pomocy SS i zostać skierowany do służby w obozach koncentracyjnych, po przeszkoleniu w obozie szkoleniowym SS w Trawnikach. Demianiuk miał być strażnikiem w obozach koncentracyjnych w Trawnikach, Sobiborze, Treblince i Flossenbürgu gdzie obsługiwał komory gazowe i zwany był „Iwanem Groźnym” ze względu na szczególne okrucieństwo.

Po wojnie Demianiuk uciekł do USA. W 1958 roku otrzymał amerykańskie obywatelstwo, którego został pozbawiony w 1983 roku. W roku 1986 został deportowany do Izraela, gdzie stanął przed sądem i został w roku 1988 skazany na śmierć. W roku 1993 został jednak oczyszczony z zarzutów w procesie rewizyjnym przez Sąd Najwyższy Izraela.

W 1998 roku przywrócono mu obywatelstwo amerykańskie, lecz utracił je ponownie w roku 2004.

W roku 2008 niemiecki Główny Urząd Ścigania Zbrodni Narodowosocjalistycznych wystąpił o ekstradycję Demianiuka na podstawie nowo odnalezionych dokumentów. Wynikało z nich, że Demianiuk osobiście kierował transporty Żydów do komór gazowych w Sobiborze. 7 maja 2009 Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych odrzucił apelację Demjaniuka, 8 maja 2009 został oddany w ręce agentów imigracyjnych i dwa dni później został przewieziony ze swojego domu na przedmieściach Cleveland do budynku władz federalnych w Cleveland. Według doniesień mediów, Demjanjuk miał być niezwłocznie przewieziony specjalnym samolotem do Monachium i postawiony przed niemieckim wymiarem sprawiedliwości. W dniu 12 maja 2009 został deportowany do Niemiec a miesiąc później 13 lipca został formalnie oskarżony o współudział w 27 900 morderstwach. Jednocześnie lekarze zgodzili się aby oskarżony był sądzony, jednak zalecili, aby przesłuchania ograniczyły się do dwóch półtoragodzinnych sesji dziennie.

W dniu 30 listopada 2009 roku rozpoczął się w Monachium jego proces podczas którego obrońca Demianiuka zarzucił sędziom i prokuraturze stronniczość. 12 maja 2011 roku Demianiuk został uznany za winnego współudziału w masowej zagładzie Żydów w obozie koncentracyjnym w Sobiborze za co został skazany przez Sąd na pięć lat więzienia przy wniosku Prokuratury o sześć lat pozbawienia wolności. Demianiuk był obecny na ogłoszeniu wyroku.

Iwan Demianiuk zmarł 17 marca 2012 roku w wieku 91 lat w bawarskim domu opieki.