Jan Gryczman (ur. 10 listopada 1900 w Mokrej Stronie (obecnie część Przeworska), zm. 18 lipca 1985 w Warszawie) – chorąży Wojska Polskiego II RP, obrońca Westerplatte, oficer LWP. Odznaczony Orderem Virtuti Militari.

Życiorys

Był synem pracownika cukrowni, Wojciecha, i Katarzyny z Sosnowskich. Ukończył Państwowe Gimnazjum im. Augusta Witkowskiego w Jarosławiu i kurs rolniczy. Następnie pracował jako praktykant w cukrowni, pomocnik rolny oraz robotnik w młynie w Przeworsku. W styczniu 1918 został wcielony do armii austriackiej, w której służył do odzyskania niepodległości przez Polskę. Po powrocie do Przeworska pracował w tamtejszej cukrowni.

W lutym 1920 otrzymał powołanie do Wojska Polskiego z przydziałem do 46 Pułku Strzelców Kresowych w Przemyślu. Ukończył Szkołę Podoficerską w Grudziądzu i Centralną Szkołę Strzelniczą w Toruniu. Od 6 stycznia 1923 do 15 marca 1939 pełnił służbę zawodową – jako szef kompanii – w 3 Pułku Piechoty Legionów w Jarosławiu. Następnie wraz z 82. żołnierzami został odkomenderowany do Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte. W czasie jej obrony był dowódcą placówki "Prom" (wyznaczony na zastępcę dowódcy placówki "Prom", czasowo objął dowództwo w przeddzień ataku, ponieważ jej dowódca – 29-letni por. Leon Pająk – był przeziębiony), a następnie wartowni nr 1. Podczas walk został ranny. Po kapitulacji składnicy dostał się do niewoli niemieckiej. Jako jeniec przebywał w oflagach w Lienzu w Austrii i Woldenbergu (II C).

Po odzyskaniu wolności 31 stycznia 1945, w marcu stanął przed komisją rejestrującą oficerów powracających z oflagów, a 27 kwietnia 1945 dołączył do szeregów LWP. W późniejszym okresie wstąpił do Oficerskiej Szkoły Intendentury we Włocławku. Po jej ukończeniu został skierowany do Grudziądza, gdzie został zastępcą kwatermistrza dywizji. W kwietniu 1954 zakończył czynną służbę w stopniu kapitana i przeniósł się do Nowej Dęby. Mieszkał tam przez ponad 20 lat, pracując w Zakładach Metalowych Dezamet oraz Spółdzielni Inwalidów "Zjednoczenie". 7 września 1964 został awansowany do stopnia majora rezerwy.

Pod koniec lat 70. – ze względu na zły stan zdrowia – przeprowadził się do rodziny w Warszawie. Przeszedł udar mózgu, wskutek którego utracił mowę i zdolność pisania. Został mu także wszczepiony rozrusznik serca. Zmarł 18 lipca 1985 w warszawskim Domu Weterana ZBoWiD. Pochowany został na Cmentarzu Bródnowskim.

Rodzina

Jan Gryczman był żonaty i miał dwoje dzieci: Edwarda i Irenę.

Odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Srebrny Medal Zasłużonym na Polu Chwały
• Brązowy Krzyż Zasługi
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
• Srebrny Medal Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny
• Odznaka Grunwaldzka

Pamięć

10 listopada 1999 w Nowej Dębie przy ul. Aleja Zwycięstwa 3, gdzie przez 20 lat mieszkał Jan Gryczman, odsłonięto tablicę poświęconą jego pamięci.

Uchwałą Nr XXXI/237/12 Rady Miasta Przeworska z dnia 20 grudnia 2012 mostowi na Mleczce w ciągu drogi E40 nadano imię Majora Jana Gryczmana.