Kornel Ujejski (ur. 12 września 1823 w Beremianach koło Jazłowca, zm. 19 września 1897 w Pawłowie koło Lwowa) – polski poeta, publicysta społeczny; nazywany często "ostatnim wielkim poetą romantyzmu".

Kornel Ujejski był autorem liryki wizyjnej oraz religijno-mesjanistycznej stylizowanej na modlitwy oraz biblijne psalmy, w której wyrażał − powzięte z myśli Andrzeja Towiańskiego − irracjonalne, zakorzenione głęboko w etyce chrześcijańskiej przekonanie co do zbawienia narodu polskiego w obliczu klęsk kolejnych powstań oraz wewnętrznej niezgody.

Pochodził z zamożnej rodziny szlacheckiej, która w roku 1839 roku zrezygnowała z majątku ziemskiego Beremiany, na rzecz dzierżawy wsi Dawidów, nabytej od dominikanów, w okolicach Lwowa. Początkowo uczył się w domu, od 1831 w Buczaczu u bazylianów, później we Lwowie.

We Lwowie poznał Leszka Dunin-Borkowskiego, Wincentego Pola. Zaprzyjaźniony był ze środowiskiem literackim skupionym wokół Ossolineum oraz „Dziennika Mód Paryskich”. W 1844 wraz z kuzynem Wiktorem Wiśniewskim udał się do Warszawy. W stolicy, przy pomocy Augusta Bielowskiego, nawiązał kontakt z Kazimierzem Wóycickim, ten doprowadził do jego spotkania z Teofilem Lenartowiczem, Leonem Łubieńskim oraz Augustem Wilkońskim. Znajomości te wpłynęły na przyszły dorobek literacki, o czym świadczą nawiązywania w utworach do tematyki biblijnej. Zainspirowany patriotycznymi ideami, zaangażował się w działalność konspiracyjną. Brał udział w pracach przygotowujących powstanie w 1846.

W 1845 rodzina Ujejskich została właścicielem wsi Lubsza, Wyspa i Mełna. Poeta osiadł w Lubszy. Debiutował poematem Maraton, odczytanym w 1845 na wieczorze literackim u Adama Kłodzińskiego. Z lat 1840-1845 pochodzi wczesna twórczość, zebrana w tomiku w 1848 roku Kwiaty bez woni, oraz w wydanym w 1849 zbiorku Zwiędłe liście.

W 1847 – przez Belgię – wyjechał do Paryża. W Brukseli poznał Joachima Lelewela, w Paryżu Józefa Bohdana Zaleskiego, Fryderyka Chopina, Juliusza Słowackiego. Uczęszczał na wykłady w Sorbonie i w Collège de France. W roku 1848 uczestniczył w rewolucji lutowej w Paryżu. W maju powrócił w rodzinne strony, na wieść o rewolucjach w Berlinie i Wiedniu. Brał udział w rewolucji lwowskiej w dniach 1-2 listopada 1848 roku.

W 1850 roku ożenił się i rok później wraz z małżonką ufundował w Pawłowie pomnik upamiętniający zniesienie przez władze zaborcze pańszczyzny. Pomnik ten w Pawłowie istnieje do dnia dzisiejszego. Magistrat we Lwowie w listopadzie roku 1858 nadał w dzierżawę poecie majątek Zubrza wraz z Sichowem i Pasiekami Miejskimi. Od 1857 współpracował z „Dziennikiem Literackim”. W 1860 roku uczestniczył w wyprawie do Jass, gdzie powstał Marsz polski. Dwa lata później ufundował odbudowę spalonego kościoła w Pawłowie (na świątyni do dnia dzisiejszego fakt ten upamiętnia pamiątkowa tablica). W 1863 działał w kręgach konspiracji galicyjskiej, m.in. w Bratniej Pomocy.

Po upadku powstania styczniowego, w którym nie brał udziału, zajął się działalnością publiczną. Przeciwnik konserwatywnego stronnictwa stańczyków. Uczestniczył w uroczystościach patriotycznych, wygłaszając mowy, m.in. na pogrzebie Artura Grottgera. W 1868 za wiersze z cyklu Do Moskali, poświęconego oficerom rosyjskim, którzy popierali naród polski w dążeniach niepodległościowych, władze wytoczyły mu proces sądowy. Został skazany na 8 dni aresztu i grzywnę w wysokości 40 zł. Władze nakazały konfiskatę twórczości poety. Był posłem do Rady Państwa w Wiedniu w latach 1877–1878.

W 1880 zrezygnował, z powodu złego stanu zdrowia, z użytkowania majątku Zubrza, przenosząc się do Lwowa. Od 1881 osiedlił się w Tomaszowcach na Podolu, majątku syna Kordiana. Ostatnie lata życia Ujejskiego związane są z Pawłowem, gdzie w roku 1883 odwiedził drugiego syna, Romana. Tutaj umarł i zgodnie z wolą został pochowany na miejscowym cmentarzu. W pogrzebie uczestniczyli przedstawiciele władz krajowych, w tym Kazimierz Badeni.

Jego bratem był Zdzisław, właściciel dóbr w Wasylkowcach (zm. 1907).

Pomnik

8 grudnia 1901 przy ulicy Akademickiej we Lwowie stanął pomnik Kornela Ujejskiego, autorstwa Antoniego Popiela. Po wkroczeniu do miasta Armii Czerwonej pomnik został zdjęty, by w roku 1950 zostać przekazanym władzom polskim. Początkowo trafił do parku w Wilanowie, gdzie składowano odzyskane z Kresów różne monumenty, bądź tablice pamiątkowe. 27 listopada 1956 został przeniesiony do Szczecina. Oficjalne odsłonięcie pomnika w Szczecinie nastąpiło jednak dopiero w pięćdziesiąt lat po jego sprowadzeniu, 9 grudnia 2006 r. Z tej okazji pomnik został odświeżony poprzez usunięcie z jego powierzchni zabrudzeń.

Twórczość

Ujejski był kontynuatorem nurtu romantycznego w poezji.

Jego najbardziej znanym utworem jest pieśń Z dymem pożarów (Chorał) z 1846, która spopularyzowana w czasie Wiosny Ludów, zwłaszcza w zaborze austriackim stała się nieoficjalnym hymnem powstania styczniowego. Wiersz jest stylizowany na biblijne błaganie do Boga o łaskę i zmiłowanie nad cierpiącym narodem.

Zbiory poezji

• Maraton (1845)
• Pieśni Salomona (1846)
• Skargi Jeremiego (1847)
• Kwiaty bez woni (1848)
• Zwiędłe liście (1849)
• Melodie biblijne (1852)
• Dla Moskali (1862)
• Tłumaczenia Szopena (1866) (próba poetyckiego przełożenia muzyki)