Petro Hryhorowycz Hryhorenko (ukr. Петро Григорович Григоренко, ros. Пётр Григорьевич Григоренко ur. 16 października 1907, zm. 21 lutego 1987) – radziecki dowódca wojskowy i działacz państwowy pochodzenia ukraińskiego, dysydent i działacz na rzecz praw człowieka w ZSRR.

Życiorys

Był generałem Armii Czerwonej. Za krytykę Nikity Chruszczowa, I sekretarza KC Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego został poddany działaniom tzw. psychiatrii represyjnej oraz zdegradowany do stopnia szeregowca, pozbawiony wszystkich przywilejów, pracy a także prawa do emerytury wojskowej. Po zwolnieniu ze szpitala zaangażował się w nurt opozycyjny. Opublikował między innymi na Zachodzie książkę "Ukrywanie prawdy historycznej – zbrodnia wobec narodu" w której krytycznie odniósł się do posunięć Józefa Stalina w czasie II wojny światowej. Wspierał prześladowane mniejszości narodowe i etniczne w ZSRR w tym między innymi Tatarów krymskich oraz Czeczenów. W czasie interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji, poparł protestujących przeciwko agresji na moskiewskim Placu Czerwonym dysydentów radzieckich w tym Natalię Gorbaniewską, samemu pisząc jednocześnie list do przywódcy Praskiej Wiosny Alexandra Dubčeka, który osobiście złożył w ambasadzie Czechosłowacji w Moskwie. Był jednym z twórców Grupy Helsińskiej w ZSRR oraz Ukraińskiej Grupy Helsińskiej. Pod koniec lat 70. XX wieku wyjechał na leczenie do USA, gdzie pozostał na emigracji w związku z pozbawieniem go przez władze ZSRR radzieckiego obywatelstwa. Zmarł 21 lutego 1987 roku w Nowym Jorku.

27 kwietnia 2015 roku w warszawskim Ogrodzie Sprawiedliwych odsłonięto kamień upamiętniający jego osobę i posadzono drzewo pamięci.

***