Ahmed Sukarno także Bung Karno (ur. 6 czerwca 1901 w Blitar, zm. 21 czerwca 1970 w Dżakarcie) – pierwszy prezydent niepodległej Indonezji.

Młodość

Syn jawajskiego nauczyciela i jego baliskiej żony, urodził się w Blitar na wschodniej Jawie w Holenderskich Indiach Wschodnich (obecnie Indonezja). Pozwolono mu uczęszczać do szkoły holenderskiej. W 1916 zaczął naukę w szkole średniej w Surabayi; spotkał tam Tjokroaminoto (przyszłego działacza niepodległościowego). W 1921 rozpoczął studia techniczne w Technische Hoogeschool w Bandungu.

Działalność niepodległościowa

Jako przywódca indonezyjskiego ruchu niepodległościowego, którego skrzydłem politycznym była Partai Nasional Indonesia (Narodowa Partia Indonezji) założona w 1927, wierzył, że z pomocą Japonii uda się mu uzyskać niezależność od Holandii. W 1929 aresztowany przez holenderskie władze kolonialne i skazany na dwa lata więzienia. Po wyjściu na wolność stał się osobą bardzo popularną, wręcz bohaterem narodowym. W latach 30. był jeszcze kilkakrotnie aresztowany i przebywał w więzieniu do 1942, kiedy Japończycy opanowali Jawę.

W czasie wojny Indonezyjczycy wspierali Japończyków przeciwko Holendrom, ale nie współpracowali z nimi w zakresie dostaw paliwa lotniczego, co było bardzo dla najeźdźców istotne. Zdesperowani Japończycy ściągnęli Sukarno z powrotem do Dżakarty, aby pomógł im zdobyć przychylność mieszkańców wysp potrzebną do funkcjonowania przemysłu rafineryjnego.

Zawsze odmawiał odpowiedzi na pytania dotyczące jego działalności w czasie wojny. Okazał się zapewne bardzo przydatny dla okupantów przy dostawach paliwa lotniczego, tak samo jak Romusha (ochotnicze jednostki pracownicze) i Heiho (jawajskie ochotnicze oddziały wojskowe). W połowie 1945 jednostki te przygotowywały się do stawienia oporu jakimkolwiek siłom alianckim, które próbowałyby zająć Jawę.

10 listopada 1943 odznaczony przez cesarza Japonii w Tokio za swe zasługi. Został także przywódcą Badan Penyelidik Usaha Persiapan Kemerdekaan Indonesia (BPUPKI), komitetu zorganizowanego przez Japończyków, który miał później duże zasługi przy odzyskaniu niepodległości.

Początki bytu państwowego

Po poddaniu się Japończyków, Sukarno, Mohammad Hatta i Radjiman Wediodiningrat zostali wezwani na spotkanie przez marszałka Terauchiego, naczelnego dowódcę japońskich wojsk na południu w Sajgonie. W reakcji na to Sukarno zamierzał przyśpieszyć ogłoszenie niepodległości. Został wtedy porwany razem z Muhammadem Hattą przez bojówkę młodzieżową do Rengasdengklok na zachodniej Jawie. Po odzyskaniu wolności Sukarno i Hatta ogłosili powstanie Republiki Indonezji 17 sierpnia 1945.

Wizja konstytucji Sukarno zawierała tzw. Panca Sila (sanskryckie - pięć filarów). Jego filozofia polityczna wspierała się na elementach marksizmu, nacjonalizmu i islamu. To właśnie uważał za Panca Sila, założenia swojego programu przedstawił w mowie z 1 czerwca 1945. a były to:

• nacjonalizm (w narodowej jedności)
• internacjonalizm (niepodległy naród wśród równych sobie)
• demokracja reprezentatywna (wszystkie znaczące grupy mają być reprezentowane)
• sprawiedliwość społeczna (jako wpływ marksizmu)
• wiara w Boga (ale z rozdziałem kościoła od państwa)

Indonezyjski parlament, oparty na tych zasadach konstytucji okazał się bardzo nieefektywny w rządzeniu. Było to spowodowane głównie różnicami religijnym, społecznymi i etnicznymi.

Początkowo rząd Sukarno nie zamierzał tworzyć armii narodowej aby nie zaogniać stosunków z aliantami. W międzyczasie różne grupy milicji zostały zachęcone do przyłączenia się do BKR Badan Keamanan Rakyat (Ludowej Organizacji Bezpieczeństwa). W październiku 1945 BKR została przekształcona w TKR Tentara Keamanan Rakyat (Ludową Armię Bezpieczeństwa) w odpowiedzi na zwiększającą się obecność Holendrów w Indonezji, którzy próbowali przywrócić swoje władanie nad wyspami. W chaosie jaki wtedy zapanował udało się wojskom holenderskim schwytać Sukarno w grudniu 1948, ale zostali oni zmuszeni do jego uwolnienia po ogłoszeniu zawieszenia broni. Sukarno wrócił do Dżakarty 28 grudnia 1949.

Jego rząd nie zyskał poparcia w całym kraju. Różne frakcje i regiony próbowały się usamodzielnić, dochodziło do starć wewnętrznych nawet w czasie walk z Holendrami. Przykładem może być lewicowa grupa działająca w Madium na wschodniej Jawie w 1948, z której większość członków osądzono i skazano.

Były także dalsze próby przeprowadzenia przewrotów wojskowych w 1956, łącznie z ruchem separatystycznym na Sulawesi wspieranym przez CIA, gdzie doszło do incydentu, w czasie którego amerykański pilot został zestrzelony i pojmany. W tym samym roku Sukarno otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Belgradzkiego.

Przy ciągłych próbach przywrócenia porządku ustanowił system polityczny, który nazywał demokracją sterowaną. Polegał on na skupieniu w jego rękach większości władzy wykonawczej przy utrzymywaniu skłóconego i rozbitego wewnętrznie parlamentu.

Demokracja sterowana i autokratyzm

W czasie swoich późniejszych rządów Sukarno coraz bardziej polegał na armii i PKI - Komunistycznej Partii Indonezji.

30 listopada 1957 miał miejsce zamach na niego podczas odwiedzin szkoły w Cikini w Dżakarcie. Sześcioro dzieci zostało zabitych, on sam nie odniósł jednak żadnych poważniejszych obrażeń. W grudniu ogłosił nacjonalizację 246 firm holenderskich. W lutym rozpoczęło się zwalczanie PRRI (Pemerintah Revolusioner Republik Indonesia) - buntowników w Bukittinggi. Byli oni mieszanką ruchów antykomunistycznych i islamskich otrzymując silne wsparcie od USA i Wielkiej Brytanii oraz Republiki Chińskiej. CIA zaopatrywało w broń i udzielało wszelkiej pomocy logistycznej ruchy powstańcze na Sulawesi i na Sumatrze aż do incydentu z zestrzelonym pilotem.

Przez następne lata ustanowił rządową kontrolę nad mediami oraz prawo dyskryminujące Chińczyków zamieszkujących Indonezję. Dyrektywa rządowa PP/10 z 1959 nakazywała wszystkim "cudzoziemcom" zaprzestanie działalności na wsi, co zmusiło wielu Chińczyków do przeniesienia się do miast. 5 lipca 1959 przywrócił konstytucję z 1945, rozwiązał parlament i skupił całą władzę w rękach premiera, czyli samego siebie. Opozycjoniści zostali wygnani z kraju[potrzebne źródło].

W latach 50. nastąpiło zacieśnienie stosunków z Chinami. Doszło także do zwiększenia pomocy dla Indonezji z krajów bloku wschodniego. Również USA zaczęły zwiększać swoją pomoc dla Indonezji, obawiając się przyłączenia tego kraju do bloku państw komunistycznych. Stopniowo jednak Sukarno dążył do jak największego zintegrowania współpracy z państwami azjatyckimi takimi jak Chiny czy Korea Północna, co było spowodowane jego wrogością wobec rzekomego rozprzestrzeniania się neokolonializmu i imperializmu.

W sierpniu 1960 nastąpiło zerwanie stosunków dyplomatycznych z Holandią, co było spowodowane sporem o holenderską Nową Gwineę (Zachodnia Papua). Po tym jak zachodnia Papua ogłosiła swoją niepodległość w grudniu 1961, polecił wojskom indonezyjskim jej zajęcie i ustanowienie prowincji Zachodniego Irianu. W lipcu 1963 Zgromadzenie Narodowe ogłosiło go dożywotnio prezydentem.

Mimo że zachodnie media ukazywały go jako autokratycznego despotę, to polityczne represje nigdy nie dorównywały temu, co miał zgotować Indonezji jego następca Suharto.

Sprzeciwiał się także powstaniu wspieranej przez Brytyjczyków Federacji Malezyjskiej twierdząc, że jest to jeszcze jeden przejaw neokolonializmu brytyjskiego. Ogłoszenie niepodległości Malezji doprowadziło do jej konfliktu z Indonezją. W tym czasie pogorszył się stan jego zdrowia, lekarze postawili diagnozę choroby nerek.

Odsunięcie od władzy

W nocy 30 września 1965 sześciu czołowych generałów o poglądach antykomunistycznych zostało zabitych. O tę zbrodnię i próbę zamachu stanu została oskarżona PKI. Istnieją dowody na to, że za całą sprawą stał on sam (albo przynajmniej jego poplecznicy). Jeden z generałów, który ocalał z pogromu A.H. Nasution, stracił za to najmłodszą córkę.

Wydarzenia te doprowadziły do rozłamu w PKI. Armia i bojówki antykomunistyczne rozpętały nagonkę przeciw komunistom. Doszło w tym czasie do wielu zabójstw rzekomych bądź rzeczywistych działaczy komunistycznych. Szacuje się że około 0,5 miliona Indonezyjczyków zostało wymordowanych przez żołnierzy, policję i popierających sprawcę terroru - Suharto. Celem zamachów z powodów ekonomicznych stała się także mniejszość chińska.

Doszło także do osłabienia wpływów Sukarno, który został zmuszony przez prozachodniego Suharto do ustąpienia ze stanowiska 11 marca 1966 i oddania mu całej władzy. Był w tym czasie przetrzymywany w areszcie domowym aż do śmierci w wieku 69 lat w 1970. Pochowany w miejscu urodzenia w Blitar.

Megawati Soekarnoputri, która była czwartym prezydentem z kolei, jest jego córką.