Zofia von Hohenberg, Sophie Maria Josephine Albina Chotek (ur. 1 marca 1868 w Stuttgarcie, zm. 28 czerwca 1914 w Sarajewie) – hrabianka pochodząca z czeskiej rodziny szlacheckiej Chotek von Chodkova und Wogin. Córka hrabiego Bogusława Chotka i hrabianki Wilhelminy z Kinskich na Tetowie. Od 1 lipca 1900 r. żona arcyksięcia Franciszka Ferdynanda. Poznali się prawdopodobnie w Pradze, następnie kontynuowali znajomość w Bratysławie, gdzie Zofia była damą dworu arcyksiężnej Izabeli. Zofia została śmiertelnie ranna w wyniku zamachu w Sarajewie, 28 czerwca 1914. Para miała 4 dzieci:

1. Zofię von Hohenberg, żonę hrabiego Fryderyka von Nostitz-Rieneck (1891-1973),
2. Maksymiliana, księcia Hohenberg (1902-1962), męża hrabiny Elżbiety von Waldburg zu Wolfegg und Waldsee (1904-1993),
3. Ernest von Hohenberg (1904-1954), męża Marii Teresy Wood (1910-1985),
4. nienazwanego syna, który urodził się martwy (1908).

Franciszek Ferdynand spotkał swoją przyszłą żonę u kuzyna, arcyksięcia Fryderyka. Bywał u niego często, co zachwycało żonę arcyksięcia, która miała nadzieję, iż poślubi jedną z jej córek. Jednak Ferdynand ulokował swe uczucia w jej lektorce, Zofii.

Uczucie Franciszka Ferdynanda dla hrabianki, którą przeciwności losu zmusiły do przyjęcia tej skromnej posady, było tak silne, że zlekceważył wszelkie sprzeciwy, nawet wyrażone przez cesarza. 1 lipca 1900 roku zawarł morganatyczne małżeństwo.

Nowo zaślubiona para żyła w Belwederze, z dala od wiedeńskiego zgiełku. Franciszek Józef zmusił swego bratanka - w trakcie przykrej ceremonii - do złożenia przysięgi: ani żona, ani żadne z trojga dzieci nie będzie nigdy rościć sobie praw do austro-węgierskiego tronu. Cesarz w pewien sposób szykanował Zofię: nie mogła siadać w dworskiej loży w teatrach ani korzystać z powozów należących do dworu, nie wolno jej było zajmować miejsca obok męża w oficjalnym orszaku, musiała iść z tyłu, za rodziną.

Aby mogła bywać na dworze wiedeńskim, Franciszek Józef nadał jej tytuł księżnej Hohenberg. Zofia jednak niezmiernie rzadko pojawiała się w Schönbrunn i Hofburgu, natomiast bardzo chętnie wybierała się z mężem na manewry i oficjalne podróże, jak choćby do Sarajewa, podczas których nie przestrzegano rygorystycznie dworskiej etykiety. Również cesarz niemiecki Wilhelm II, mając na celu związanie na stałe Austro-Węgier z Rzeszą i chcąc pozyskać sobie Franciszka Ferdynanda jako sojusznika, nakazał, aby w czasie wizyt arcyksięcia w Niemczech traktować jego małżonkę jako pełnoprawnego członka rodziny panującej[1]. Ambitna Zofia postępowała bardzo umiejętnie ze swoim małżonkiem. Wyrażała zadowolenie z poparcia, jakim arcyksiążę cieszył się w kołach wojskowych, wspierała go także w żarliwej wierze katolickiej, podzielając jego sympatie klerykalne.

Zofia została zamordowana wraz z mężem w 1914 roku przez zamachowca Gawriła Principa. Po oddaniu strzałów w ich kierunku księżna Zofia osunęła się na kolana męża, który nadal siedział wyprostowany jak świeca. Generał uznał, że strzały ominęły książęcą parę, a Zofia po prostu zemdlała. Przytomny hrabia Harrach szybko odkrył, że książę siedzi w kałuży krwi, a jego żonę trafiono w brzuch. Śmiertelnie rannych nie odwieziono jednak do szpitala, lecz - nie wiadomo dlaczego - do ratusza, gdzie zmarli, nieopodal stołów zastawionych butelkami szampana.

Podczas ceremonii pogrzebowej trumna hrabiny stała poniżej trumny męża. Na niej zaś leżały rękawiczki i wachlarz, oznaki panien dworskich.