Powstanie antybolszewickie w Nieświeżu

Wydarzenia:
5Lista wydarzeń
Data wydarzenia:
14.03.1919
Informacje dodatkowe

Powstanie nieświeskie – zbrojne wystąpienie polskiej ludności Nieświeża przeciwko bolszewikom w dniach 14–19 marca 1919 roku; z powodu złej oceny ze strony powstańców co do postępów ofensywy Wojska Polskiego powstanie zostało stłumione, a organizatorzy rozstrzelani; wydarzenie zostało upamiętniono dwoma pomnikami, z których jeden zachował się do czasów obecnych.

Przyczyny, przebieg i skutki

Na początku 1919 roku Nieśwież został zajęty bez walki przez bolszewików, którzy wkraczali na terytoria opuszczane przez wojska niemieckie. W lutym rozpoczęła się wojna polsko-bolszewicka i Wojsko Polskie zaczęło wypierać Armię Czerwoną na wschód. Na wieść o tym część mieszkańców Nieświeża, przede wszystkim Polacy, podjęli decyzję o organizacji powstania i wyzwoleniu miasta z rąk bolszewików jeszcze przed nadejściem wojsk polskich. Na czele komitetu organizacyjnego powstania stanął dyrektor miejscowej szkoły, Mieczysław Wolnisty.

W nocy z 14 na 15 marca 1919 roku powstańcy zajęli najważniejsze budynki miasta i zlikwidowali miejscowy sowiet. Kilku bolszewickich działaczy zostało zabitych, m.in. naczelnik Czeka Tartu i komisarze Rozenblum i Grynblat. Bolszewicy opuścili miasto, udali się do linii kolejowych prowadzących do Mińska i tam zwrócili się o posiłki. 19 marca Armia Czerwona ponownie zajęła miasto. Powstańcy nie postawili im prawie żadnego oporu, ponieważ ofensywa polska nie postępowała tak szybko, jak tego oczekiwali.

Zaraz po zajęciu miasta Czeka aresztowała przywódców powstania – Mieczysława Wolnistego, Polikarpa Kolendę, Józefa Januszkiewicza, Konstantego Szydłowskiego i Stanisława Iwanowskiego. Zostali oni przetransportowani do dawnego klasztoru benedyktynów, który bolszewicy wykorzystywali jako więzienie, a następnie, 24 marca 1919 roku, rozstrzelani w lesie za miastem.

Upamiętnienie

Po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej, gdy Nieśwież wszedł w skład II Rzeczypospolitej, w mieście zbudowano dwa pomniki ku czci polskich ofiar powstania. Jeden z nich znajdował się w centrum miasta i został zburzony w czasie II wojny światowej. Drugi to nagrobek na cmentarzu katolickim w Nieświeżu, wzniesiony 24 marca 1926 roku na mogile organizatorów powstania. Był on ufundowany przez uczniów i nauczycieli miejscowego gimnazjum. Po 1990 roku został wyremontowany i istnieje do czasów obecnych. Ma formę dużego, czteroramiennego krzyża z czerwonego granitu, na którym znajdują się nazwiska rozstrzelanych, data śmierci i cytat z Jana Kochanowskiego: A jeśli komu droga otwarta do nieba, Tym, co służą ojczyźnie. Po 1944 roku z nagrobka został usunięty napis pomordowani przez bolszewików.

 

Powiązane wydarzenia

OsobaData wydarzeniaJęzyk
1Wybuchło powstanie w getcie warszawskimWybuchło powstanie w getcie warszawskim19.04.1943de, en, fr, lt, pl, ru, ua
2Wybuchło III powstanie śląskieWybuchło III powstanie śląskie02.05.1921en, pl, ru
3Bolszewicy zdławili 5-dniowe zbrojne wystąpienie polskej ludności NieświeżaBolszewicy zdławili 5-dniowe zbrojne wystąpienie polskej ludności Nieświeża19.03.1919en, lv, pl
4Wybuchło powstanie wielkopolskieWybuchło powstanie wielkopolskie27.12.1918en, pl, ru
5
Wybuchło powstanie krakowskie21.02.1846pl

Mapa

Źródła: wikipedia.org

Brak miejsc przypisany

    Żadne osoby przypisane

    Tagi