Bohdan Wiktor Kazimierz Pniewski (ur. 26 sierpnia 1897 w Warszawie, zm. 5 września 1965 tamże) – polski architekt, przedstawiciel modernizmu, profesor Politechniki Warszawskiej.

Dzieciństwo i młodość

Bohdan Wiktor Kazimierz Pniewski urodził się jako pierwsze z czworga dzieci urzędnika bankowego Wiktora Pniewskiego (1849-1918) i jego żony z drugiego małżeństwa Heleny z Kieszkowskich (1876-1965). W latach 1905-1906 chodził do szkoły przygotowawczej Karola Szulca, w latach 1906-1914 do szkoły realnej im. Stanisława Staszica, prowadzonej przez Stowarzyszenie Techników. Tutaj w czasie nauki wstąpił do konspiracyjnej Drużyny Skautowej im. Zawiszy Czarnego (od 1916 roku 16 Warszawskiej Drużyny Harcerzy im. Zawiszy Czarnego), gdzie w latach 1915-1918 był drużynowym.

W 1914 wstąpił na Wydział Budowlany Szkoły Mechaniczno-Technicznej Hipolita Wawelberga i Stanisława Rotwanda przy ul. Mokotowskiej w Warszawie, poza tym odbywając praktykę u Jana Heuricha i Rudolfa Świerczyńskiego, wg innych źródeł także u Karola Jankowskiego i Kazimierza Skórewicza. Mimo to w 1915 nie został przyjęty na właśnie otwarty Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej i podjął działalność zarobkową jako grafik, uzyskując w latach 1916 i 1917 dwie nagrody w konkursach graficznych. W 1917 przyjęty na Wydział Architektury, studia przerwały mu wydarzenia kolejnych lat (uczelnia była zamknięta od listopada 1918 do października 1919 roku i od lata do listopada 1920 roku).

Okres międzywojenny

W listopadzie 1918 jako członek tzw. 5 kompanii POW w składzie Batalionu Harcerskiego, brał udział w rozbrajaniu Niemców. W 1920 w wojnie polsko-sowieckiej jako żołnierz 1 pułku szwoleżerów pod dowództwem gen. Gustawa Orlicz-Dreszera został ranny w nogę - za co został odznaczony Krzyżem Walecznych i po wyleczeniu zwolniony z wojska. W czasie leczenia poznał Jadwigę Elżbietę Dąbrowską (1900-1980), z którą zawarł związek małżeński 1 lutego 1922 roku i już w 1923 urodziła im się jedyna córka, Barbara Elżbieta.

W grudniu 1920 roku wrócił na studia i ukończył je z odznaczeniem 1 lutego 1923, broniąc pracę dyplomową w katedrze projektowania monumentalnego u prof. Czesława Przybylskiego. Ponadto studiował rzeźbę u Tadeusza Breyera i Edwarda Wittiga. W okresie studiów należał do korporacji akademickiej Welecja. Po ich ukończeniu pozostał na uczelni, gdzie w 1946 objął profesurę na Politechnice, a w 1932 został profesorem Akademii Sztuk Pięknych.

Karierę architekta zaczynał jako bliski funkcjonalistycznej architekturze awangardowej. W tym okresie powstały dwie kolonie szeregowych domów: kolonia Słońce przy ul. Madalińskiego 83-95 na Mokotowie oraz Strzecha Urzędnicza przy ul. Kochowskiego i Niegolewskiego na Żoliborzu (koniec lat 20. XX wieku). W 1928 zdobywa I nagrodę w konkursie na poselstwo polskie w Sofii i projektuje coraz więcej budynków użyteczności publicznej np. budynek Sądów Grodzkich na Lesznie (1935-1939), jednak wiele projektów jego zostało z powodu wybuchu wojny nie zrealizowanych: Świątynia Opatrzności na Polu Mokotowskim czy kompleks gmachów Polskiego Radia na Mokotowie . W czasie wojny uległ zniszczeniu także pałac Brühla przy ul. Wierzbowej - odrestaurowany przez Pniewskiego dla Ministerstwa Spraw Zagranicznych i uzupełniony o nowy pawilon z mieszkaniem ministra Józefa Becka. W 1937 został odznaczony Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury za zasługi dla polskiej sztuki w ogóle.

Okres wojenny i powojenny

Już na początku wojny architekt zmuszony jest opuścić swoją willę przy alei Na Skarpie. W czasie wojny brał udział w tajnym nauczaniu, jak również zasiadał w jury tajnych konkursów, organizowanych z myślą o odbudowie kraju.

Po wojnie wrócił do praktyki architektonicznej i akademickiej, a jego projekty początkowo nawiązywały do stylistyki lat 30. XX wieku jak choćby zespół budynków Ministerstwa Komunikacji przy ul. Chałubińskiego (pierwszy powojenny wysokościowiec Warszawy i rotunda), budynki mieszkalne Narodowego Banku Polskiego przy ul. Boya Żeleńskiego, a od 1948 realizacja kompleksu budynków sejmowych, dostawionych do przedwojennej sali posiedzeń projektu Kazimierza Skórewicza. W przypadku tej ostatniej realizacji uwagę zwraca detal architektoniczny, stworzony niejako wbrew ideologii realizmu socjalistycznego.

Nieco mniej udane są realizacje budynków Polskiego Radia (Mokotów, na rogu al. Niepodległości i Malczewskiego) i Narodowego Banku Polskiego (Śródmieście, plac Powstańców Warszawy), na co wpłynęła wielokrotnie zmieniana koncepcja i pozbawienie detali architektonicznych. W 1949 usunięty z Akademii Sztuk Pięknych, zrehabilitowany w 1957 roku.

W latach 1957−1962 powstał sąsiadujący z NBP Dom Chłopa - jedno z wybitnych dzieł tego architekta. Ostatnim przedsięwzięciem była odbudowa i znaczna rozbudowa Teatru Wielkiego, co zaowocowało m.in. powstaniem nowej elewacji budynku od strony dzisiejszego placu marsz. J. Piłsudskiego (obecnie częściowo zasłonięta przez budynek Metropolitan) oraz widowni z zespołem reprezentacyjnych wnętrz.

Otwarcie ostatniego przedsięwzięcia Pniewskiego miało miejsce 20 listopada 1965 roku w czasie premiery "Strasznego Dworu", już po śmierci architekta, która miała miejsce 5 września 1965 roku. Pochowany został w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Powązkowskim. We wrześniu 2010 r. jego imieniem nazwano jedno z rond u zbiegu ulic Drawskiej, Szczęśliwickiej i Dickensana na warszawskiej Ochocie.

Główne dzieła

• pensjonat „Patria” w Krynicy-Zdroju (1927−1933)
• nowe skrzydło pałacu Brühla w Warszawie (1932); w 1944 Niemcy wysadzili pałac w powietrze
• budynek Sądu Grodzkiego 1935−1939
• domy Towarzystwa Kredytowego Miejskiego przy ul. Polnej (1939−1946)
• budynek Polskiego Radia na Mokotowie przy ul. Puławskiej (I nagroda w konkursie, 1938, niezrealizowany)
• przebudowa otoczenia Placu Zwycięstwa (obecnie plac marsz. Józefa Piłsudskiego, 1947)
• gmach Narodowego Banku Polskiego w Warszawie, 1947−1955
• budynek Ministerstwa Komunikacji 1948-1950
• gmach Sejmu, 1949−1952
• Szkoła baletowa, ul. Moliera (1952)
• odbudowa i rozbudowa Teatru Wielkiego w Warszawie, 1965
• Dom Chłopa w Warszawie, 1957−1962 (z Małgorzatą Handzelewicz-Wacławek)
• Osiedle „Szosa Krakowska” na Ochocie (po 1964 wraz z L. Kołaczem i W. Parczewskim)
• Archiwum Państwowe na Ochocie (wraz z L. Kołaczem)
• willa własna, ul. Zawrat 1 w Warszawie (koło Królikarni)