Édouard Manet (ur. 23 stycznia 1832 w Paryżu, zm. 30 kwietnia 1883 tamże, pochowany na Cmentarzu Passy) – francuski malarz, jeden z najwybitniejszych malarzy XIX wieku.

Urodził się jako pierworodny syn w zamożnej mieszczańskiej rodzinie. Jego ojciec, August Manet, był prawnikiem, pełnił obowiązki szefa gabinetu w Ministerstwie Sprawiedliwości. Matka, Eugenie Désirée Fournier, pochodziła z rodziny arystokratycznej, spokrewnionej ze szwedzką rodziną królewską (jej ojcem chrzestnym był król Szwecji Karol XIII). Eduard miał również dwóch młodszych braci – Eugène'a i Gustava.

W roku 1838 rozpoczął naukę w szkole w Vaugirard, jednakże młody Eduard nie przykładał się do nauki. Z nadzieją na poprawę w roku 1842 został zapisany przez rodziców do Collège Rollin (jednej z najbardziej renomowanych szkół w Paryżu). Tam Eduard poznał Antonina Prousta, swego późniejszego biografa. Zmiana szkoły nie zmieniła nastawienia Maneta do nauki, jednakże w tym czasie wuj Eduarda, Edmund Eduard Fournier, dostrzegł jego talent artystyczny. Wuj udzielał Eduardowi pierwszych lekcji rysunku oraz zabierał go do Luwru.

Ze względu na słabe wyniki nauki w College'u ojciec Eduarda zdał sobie sprawę, że musi porzucić marzenia o karierze prawniczej syna i pozwolić Eduardowi wybrać szkołę. W roku 1847 Manet przystąpił do egzaminu do Wyższej Szkoły Morskiej, lecz bez powodzenia. W celu zwiększenia swych szans Manet zgłosił się na półroczny rejs statkiem dla kandydatów do Szkoły Morskiej. Rejs ten jednak zniechęcił Maneta do kariery w marynarce i po kolejnym nieudanym egzaminie w roku 1849 udało mu się przekonać ojca do rozpoczęcia kariery malarza. W styczniu 1850 rozpoczął terminowanie w pracowni Thomasa Couture'a.

Po latach nauki chciał zaistnieć w środowisku artystycznym i szansą na to miało być zamieszczenie swoich dzieł w Salonie Paryskim.

Manet przez kilka ostatnich lat swojego życia cierpiał z powodu powikłań w wyniku syfilisu, na który zachorował, kiedy miał czterdzieści kilka lat.

Niedowład kończyn doprowadził do gangreny lewej stopy. Operacja jej amputacji nie przyniosła wyzdrowienia i malarz zmarł 11 dni później, 30 kwietnia 1883 roku. Ceremonia pogrzebowa odbyła się 3 maja 1883 na Cimetiere de Passy w obecności takich znanych osób jak: Émile Zola, Alfred Stevens, Claude Monet, Edgar Degas, Paul Cézanne.

Twórczość

Przez znaczną część jego kariery wpływ na jego twórczość miał XVI-wieczny, wenecki malarz – Tycjan.

Uważany za jednego z prekursorów impresjonizmu, współpracował i wystawiał ze znanymi impresjonistami.

Lubił gorszyć mieszczańską publiczność. Przykładem tego może być jego obraz Śniadanie na trawie (1862-1863), w swoim czasie uznany za dzieło skandalicznie bezwstydne, w którym mitologiczny motyw nagiej nimfy Manet prowokacyjnie przeniósł w realia współczesne, szokując współczesnych kontrastem ubrania i nagości.

Inne dzieła:

• Majówka we czwórkę
• Pijący absynt (1858-1859, olej na płótnie, Ny Carlsberg Glyptotek, Kopenhaga)
• Gitarzysta (Hiszpański śpiewak) (1860, olej na płótnie, 147,3 × 114,3 cm, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork)
• Chłopiec ze szpadą (1886, olej na płótnie, 131,1 × 93,4 cm, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork)
• Victorine Meurent w stroju espada (1862, olej na płótnie, 165,1 × 127,6 cm, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork)
• Portret Victorine Meurent (ok. 1862, olej na płótnie, 42,9 × 43,8 cm, Museum of Fine Arts, Boston)
• Stary muzykant (1862, olej na płótnie, 186 × 247 cm, National Gallery of Art, Waszyngton)
• Koncert w ogrodzie Tuileries (1862, olej na płótnie, 76 × 118 cm, National Gallery, Londyn)
• Olimpia (1863, olej na płótnie, 130,5 × 190 cm, Musée d'Orsay, Paryż)
• Bitwa pomiędzy USS Kearsarge i CSS Alabama (1864, olej na płótnie, 137,8 × 128,9 cm, Philadelphia Museum of Art, Filadelfia)
• Walka byków (1865-1866, olej na płótnie, 90 × 110 cm, Musée d'Orsay, Paryż)
• Flecista (1866, olej na płótnie, 160 × 97 cm, Musée d'Orsay, Paryż)
• Kobieta z papugą (1866, olej na płótnie, 185,1 × 128,6 cm, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork)
• Rozstrzelanie cesarza Maksymiliana (1867, olej na płótnie, 252 × 305 cm, Muzeum miejskie, Mannheim)
• Portret Émila Zoli (1867–1868, olej na płótnie, 146,3 × 114 cm, Musée d'Orsay)
• Śniadanie w pracowni (1868, olej na płótnie, 118 × 153 cm, Nowa Pinakoteka, Monachium)
• Balkon (1869, olej na płótnie, 160 × 98 cm, Musée d'Orsay, Paryż)
• Kolej żelazna (1872-1873, olej na płótnie, 93 × 114 cm, National Gallery of Art, Waszyngton)
• Argenteuil (1874, olej na płótnie, 149 × 115 cm, Musée des Beaux-Arts w Tournai, Tournai)
• Nana (1877, olej na płótnie Kunsthalle, Hamburg)
• Bar w Folies-Bergère (1881-1882, olej na płótnie, 96 × 130 cm)

Śniadanie na trawie

Obraz został wystawiony w 1863 r. w Salonie Odrzuconych. Śniadanie na trawie (1862-1863) Maneta wywołało ogromne poruszenie wśród mieszkańców Paryża. Manet ukazał w nim nagą kobietę siedzącą obok dwóch modnie ubranych mężczyzn (modelami był brat malarza Gustave oraz przyszły szwagier Ferdinand Leenhoff), kobieta (malarka Victorine Meurent) patrzyła wyzywająco na widza, a cała scena rozgrywała się w zakątku jednego z paryskich lasków, który bez problemu każdy Paryżanin mógł rozpoznać. Źródłem tych postaci był jeden z najczęściej kopiowanych obrazów Luwru – Koncert wiejski przypisywany obecnie Tycjanowi (wcześniej Giorgione) – skąd artysta wziął motyw nagiej kobiety wśród ubranych mężczyzn oraz grupa klasycznych bóstw według Rafaela (sztych Marcantonio Raimondi Sąd Parysa ok. 1520). Manet jednak nie skopiował kompozycji Rafaela, lecz wykorzystał jej ogólny zarys, transponując postacie na współczesny mu wygląd. Kompozycja Rafaela została przez Maneta wskrzeszona w sposób tak twórczy i oryginalny, że przez długi czas nikt nie dostrzegł zapożyczenia.

Olimpia

Jeszcze większe poruszenie, a nawet skandal wywołał kolejny obraz Maneta zatytułowany Olimpia (1863) i przedstawiający nagą kobietę, prostytutkę (Victorine Meurent), ubraną jedynie w starannie dobraną biżuterię i pantofelki zsuwające się z nóg co było oznaką nieczystości. Kobieta patrzy wyzywającym wzrokiem na widza, a u jej stóp można zauważyć kota, który symbolizuje kobiecą zmysłowość i seksualność. Obrazem tym Manet nawiązywał do Wenus z Urbino Tycjana, tyle że Manet zmienił w swoim obrazie kilka istotnych symboli m.in. u stóp nagiej Wenus Tycjana leży pies – symbol wierności, u stóp Olimpii natomiast łasi się kot.

Ostatnim wielkim dziełem Maneta był obraz Bar w Folies-Bergère (1882).