Traktat zawarty po negocjacjach, które ze strony polskiej prowadził wojewoda poznański Jan Leszczyński. Szwecję reprezentowali kanclerz Bengt Gabrielsson Oxenstierna i Magnus Gabriel De la Gardie. Na łagodnym stylu negocjacji zaważył wpływ, jaki na Polaków miała przychylna Szwedom dyplomacja francuska.

Pokój w Oliwie nie wprowadzał istotnych zmian granicznych w stosunku do linii rozejmowej sprzed walk:

• Polska zrezygnowała z większej części Inflant wraz z Rygą zachowując tylko ich część (Łatgalię - południowo-wschodnią część Inflant) w tym czasie, aż do zawarcia rozejmu w Andruszowie 1667, będącą w rękach moskiewskich.
• Polska uznała suwerenność Prus Książęcych potwierdzając traktaty welawsko-bydgoskie z 1657 r.
• Król Jan II Kazimierz Waza zrzekł się pretensji do tronu szwedzkiego w imieniu swoim i swych następców. Zachował jednak dożywotnio tytuł króla Szwecji.
• Szwecja zobowiązała się dotrzymywać wolności handlu na Bałtyku
• Szwecja zobowiązała się zwrócić zrabowane archiwa i biblioteki (czego później dopełniła jedynie w znikomym stopniu).
• Rzeczpospolita miała zapewnić protestantom w Prusach Królewskich wolność religijną,[2] co z czasem Brandenburgia wykorzystała do ingerowania w sprawy wewnętrzne Rzeczypospolitej. Szwecja zobowiązywała się do zagwarantowania ograniczonej wolności dla katolików w swej części Inflant.

Ze strony polskiej pokój podpisał podkanclerzy koronny Mikołaj Prażmowski.

Traktat został ratyfikowany przez Sejm w 1661.

W tym samym czasie Szwecja walczyła z Rosją w Inflantach (w czasie prac nad pokojem oliwskim jedynie formalnie, gdyż obowiązywał podpisany w 1658 r. rozejm w Waliesar) oraz z Królestwem Danii i Norwegii na terenie Norwegii i Bornholmie. Pierwszą wojnę zakończył pokój w Kardis; drugą - pokój w Kopenhadze. Rzeczpospolita w tym czasie prowadziła jeszcze wojnę z Rosją i przygotowywała się do przeprowadzenia kampanii przeciwko wojskom rosyjskim Iwana Chowańskiego na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego (Bitwa pod Połonką), Wasyla Szeremietiewa na Ukrainie (Bitwa pod Cudnowem) oraz wojskom Chmielnickiego (Bitwa pod Słobodyszczami).