Adolf Hitler

Dodaj nowe zdjęcie!
Data urodzenia:
20.04.1889
Data śmierci:
30.04.1945
Długość życia:
56
Days since birth:
49287
Years since birth:
134
Dni od śmierci:
28823
Lata od śmierci:
78
Inne nazwiska/pseudonimy:
Adolf Hitler, Ādolfs Hitlers, Адольф Гитлер
Kategorie:
minister, polityk, uczestnik I wojny światowej, uczestnik II wojny światowej, związany z Łotwą, żołnierz
Narodowość:
 niemiecka , austriacka
Cmentarz:
Berlin, Berlin Cemetery

Adolf Hitler (ur. 20 kwietnia 1889 w Braunau am Inn, zm. 30 kwietnia 1945 w Berlinie) – niemiecki polityk, kanclerz Rzeszy od 30 stycznia 1933, Wódz i kanclerz Rzeszy (niem. Führer und Reichskanzler) od 1 sierpnia 1934 (łącząc stanowiska prezydenta i kanclerza Rzeszy), przywódca Narodowo-Socjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP), Człowiek Roku 1938 według tygodnika „Time”, ideolog niemieckiej odmiany faszyzmu zwanej od jego nazwiska hitleryzmem, narodowym socjalizmem lub nazizmem – od niemieckiej nazwy partii (niem. Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei), twórca i dyktator III Rzeszy niemieckiej, zbrodniarz wojenny, odpowiedzialny za zbrodnie przeciw ludzkości.

Uznawany jest przez większość historyków za osobiście odpowiedzialnego za politykę rasową nazistowskich Niemiec, Holocaust oraz za śmierć milionów ludzi zabitych podczas jego rządów. Agresywna polityka zagraniczna, którą stosował, doprowadziła do rozpoczęcia przez Niemcy II wojny światowej, w wyniku której zginęło ok. 50 milionów ludzi.

Urodził się w cesarsko-królewskich Austro-Węgrzech, w miejscowości Braunau am Inn, w rodzinie austriackiego urzędnika celnego. W edukacji nie odnosił sukcesów i nie przystąpił do matury[4].

Jego amatorską pasją stała się wówczas sztuka, zwłaszcza malarstwo. Temat jaki najczęściej preferował to pejzaż górski lub miejski, techniką jaką najczęściej się posługiwał była akwarela. W latach 1907 i 1908 czynił bezskuteczne wysiłki, aby studiować malarstwo w Wiedniu, utrzymując się początkowo z renty, spadku oraz dzięki hojności ciotki; w okresie późniejszym zarabiał na sprzedaży malowanych przez siebie pocztówek i akwarel. Pracował przejściowo jako pomocnik murarza. Po dwukrotnie niezdanym egzaminie na studia opuścił Wiedeń. Na podstawie datowanych jego prac można wyciągać wnioski, iż po tych niepowodzeniach nadal podejmował próby powrotu do malarstwa. Zaprojektował np. symbole NSDAP, w tym flagę. Jako kanclerz Rzeszy zmodyfikował projekt Volkswagena Garbusa.

W Wiedniu poznał wielonarodowe społeczeństwo, jakie zamieszkiwało Austro-Węgry.

W czasie pobytu w Wiedniu znalazł się pod wpływem socjaldemokratycznej koncepcji partii masowej. Nawiązał kontakty z antysemicką organizacją Pangermańskich Nacjonalistów, której przewodził Georg Ritter von Schönerer oraz stworzoną przez Karla Luegera rasistowską Partią Chrześcijańsko-Społeczną. W 1913 wyjechał do Monachium, gdzie bezpośrednio po wybuchu I wojny światowej w 1914 wstąpił jako ochotnik do 6 Bawarskiej Dywizji Rezerwy, w składzie której walczył na froncie zachodnim. W czasie wojny awansował do stopnia starszego szeregowego (Gefrajter). Został dwukrotnie odznaczony Krzyżem Żelaznym przez adiutanta regimentu Hugo Gutmanna. O zawieszeniu broni (Rozejm w Compiègne) dowiedział się w wojskowym szpitalu w Pasewalku, gdzie przebywał około pół roku po czasowym oślepieniu bojowym środkiem trującym. Źródłem ślepoty miała jednak być histeria Hitlera na wieść o klęsce Rzeszy, który kapitulację Niemiec uznał za zdradę. Dr Karl Kroner zeznał po II wojnie światowej, że Hitler całymi dniami wygłaszał do grupek chorych płomienne przemówienia, w których oskarżał o przegraną Żydów i marksistów. Został wypisany ze szpitala 19 listopada 1918.

Pojechał do objętego rewolucją Monachium, gdzie zamieszkał w schronisku dla bezdomnych przy Lothstrasse 29. W końcu listopada zgłosił się do swojego pułku i został skierowany do oddziału wartowniczego w obozie dla jeńców wojennych w Traunstein. Po rozwiązaniu obozu w Traunstein wrócił do Monachium, gdzie trzymał straż na dworcu kolejowym lub w magazynie sprawdzał filtry starych masek przeciwgazowych. Został przeniesiony do specjalnego oddziału Bayerische Reichswehr Gruppenkommando, utworzonego w maju 1919, którego zadaniem były inwigilacja oraz edukacja polityczna, aby zapobiec ponownemu wybuchowi komunizmu w Niemczech. Został informatorem (V-Männer), którego zadaniem było obserwowanie partii politycznych.

Mimo braków w formalnym wykształceniu Hitler cenił wiedzę przydatną w sprawowaniu władzy. Dużo czytał, miał sporą prywatną bibliotekę. Często otrzymywał książki w prezencie od swoich współpracowników i podwładnych. Czytając książki robił notatki na ich marginesach. Po II wojnie światowej nie przykładano dużej wagi do określenia wpływu czytanych przez niego lektur na głoszoną i realizowaną politykę.

Hitler nosił duże wąsy, jak wielu ówczesnych mężczyzn. Pod koniec XIX wieku w USA stał się modny drobny wąs, w kontraście do standardowych, bardzo obfitych wąsów. Nowy styl spopularyzowali w Niemczech przyjeżdżający Amerykanie. Niemieccy mężczyźni nosili obfite wąsy w stylu „kajzerowskim”, na końcach podkręcone do góry. Nowy styl był uważany za nowoczesny i młodzieńczy. Hitler trwale zmniejszył swoje wąsy ok. 1918, jednak później taki styl nie był już uznawany za modny.

Mierzył 165 cm wzrostu.

Działalność w NSDAP

Na początku kariery, ukrywając się przed policją, używał pseudonimu Wilk. Działalność polityczną rozpoczął jako agitator Reichswehry. Podczas swych wystąpień wskazywał na winnych klęski Niemiec w I wojnie światowej oraz rewolucji listopadowej 1918, którymi jego zdaniem byli Żydzi, komuniści, socjaldemokraci i liberałowie – na fali frustracji społecznej spowodowanej klęską wojenną, zyskał tym sobie grupy zwolenników.

W 1919 roku w Monachium, mając trzydzieści lat, wstąpił do niewielkiej Niemieckiej Partii Robotników (niem. Deutsche Arbeiterpartei, DAP), której nazwę w następnym roku zmieniono na NSDAP. 29 lipca 1921 został jej przewodniczącym z tytułem wodza (niem. Führer) oraz z niemalże dyktatorską władzą. W tym samym roku zreorganizował partyjne bojówki, tworząc 4 listopada 1921 „Oddziały Szturmowe” SA (niem. Sturmabteilung) – zajmujące się później m.in. mordowaniem przeciwników politycznych, walką z opozycją i pogromami Żydów. Z partyjnego pisma Völkischer Beobachter, które NSDAP nabyła w grudniu 1920, uczynił ogólnokrajowy dziennik (od 8 lutego 1923), który przez następne 25 lat stanowił jeden z filarów propagandy nazistowskiej.

Po nieudanym puczu monachijskim 8 listopada 1923 (inaczej pucz piwiarniany) został 1 kwietnia 1924 skazany na pięć lat więzienia, z możliwością zwolnienia warunkowego po sześciu miesiącach i osadzony w więzieniu w Landsbergu (1924). Napisał tam książkę Mein Kampf (Moja walka), w której sformułował program ruchu nazistowskiego. Książka ta stała się swoistą „biblią” narodowych socjalistów, do 1939 została przetłumaczona na 11 języków, a jej nakład osiągnął 5 mln egzemplarzy. Jej tezy powtórzył w Das zweite Buch, książce nieopublikowanej za jego życia, a odnalezionej przez historyków w latach dziewięćdziesiątych.

Po przedterminowym zwolnieniu z więzienia (10 grudnia 1924) skupił wokół siebie grono ambitnych i bezwzględnych współpracowników, reaktywując działalność partyjną NSDAP. W lutym 1925 kupił za 20 000 marek samochód mercedes. 7 kwietnia 1925 Hitler zrzekł się austriackiego obywatelstwa, ale dopiero 26 lutego 1932 uzyskał niemieckie. Momentem kluczowym dla jego partii był kryzys gospodarczy w 1929. Wówczas bowiem wyborcy zwrócili się w stronę dwóch skrajnych partii – komunistów i narodowych socjalistów.

Jego partia po wyborach we wrześniu 1930 otrzymała 107 mandatów do Reichstagu i stała się najpierw drugą, a potem pierwszą frakcją w parlamencie (po utworzeniu w 1931 sojuszu z niemieckimi ugrupowaniami prawicowymi, tzw. frontu harzburskiego).

Zwycięstwo wyborcze ułatwił znacznie fakt pozyskania w 1929 przez nazistów niemieckiego przemysłowca Alfreda Hugenberga, który przez wiele następnych lat wspierał ich finansowo – dzięki temu NSDAP mogła zorganizować zakrojoną na szeroką skalę kampanię propagandową i zapewnić sobie stałe źródło funduszy na bieżącą działalność.

W styczniu 1932 Hitler i inni działacze nazistowscy spotkali się w Düsseldorfie z grupą 300 przemysłowców niemieckich, zaniepokojonych ekspansją komunistów niemieckich. Nazistom i Hitlerowi, jako gwarantującym interesy wielkiego przemysłu, przyrzeczono znaczną pomoc finansową, dzięki której mogli przygotować się do wyborów w marcu 1932 i zorganizować kampanię przedwyborczą. Podczas spotkania, Friedrich Thyssen, prezes koncernu stalowego Thyssen AG, powiedział iż: tylko duch narodowosocjalistyczny i duch jego przywódcy mogą zmienić losy kraju. Hitlera wsparły także inne największe niemieckie koncerny, tylko w latach 1933–1934 koncern chemiczny IG Farben (oskarżony po wojnie w procesach norymberskich o zbrodnie wojenne), przekazał nazistom 84,2 mln reichsmarek, a koncern stalowy Friedrich Krupp AG 12 mln do 1939.

W 1932 przegrał wybory prezydenckie, otrzymując 36,8 procent głosów (ok. 13,4 mln wyborców), przy wysokiej frekwencji wyborczej. 5 marca 1933 w wyborach do Reichstagu, Hitler doszedł do władzy w sposób legalny, gdy NSDAP, będące w koalicji z Niemiecką Narodową Partią Ludową (niem. Deutschnationale Volkspartei, DNVP), wygrało wybory parlamentarne z wynikiem 43,9% głosów (288 na 444 miejsc w parlamencie). 30 stycznia 1933 w południe ówczesny prezydent Rzeszy – Paul von Hindenburg powierzył Hitlerowi tekę kanclerza (premiera) Rzeszy. Następnie Hitler, dzięki rozporządzeniu prezydenta Rzeszy wydanym po pożarze budynku Reichstagu, zastraszając przeciwników politycznych i opozycję doprowadził do uchwalenia przez Reichstag (parlament niemiecki) Ustawy w Celu Pomocy Narodowi i Państwu w Potrzebie (niem. Gesetz zur Behebung der Not von Volk und Reich), zwanej w niemieckiej historiografii Ustawą o Pełnomocnictwach (niem. Ermächtigungsgesetz). Zaowocowało to przejęciem pełnej władzy, w ten sposób że wspomnianą ustawą parlament przekazywał rządowi Rzeszy kierowanemu przez Hitlera swą moc ustawodawczą.

Socjotechnika

Hitler starannie planował wszystkie wystąpienia publiczne stosując metody inżynierii społecznej – wychodził z założenia, iż odpowiednia oprawa przemówień aspirującego do roli przywódcy narodu charyzmatycznego oratora jest kluczowa do osiągnięcia sukcesu politycznego, pozwoli bowiem na kontrolowanie woli odbiorcy i ukierunkowanie jego emocji w stronę bezkrytycznego uwielbienia lidera politycznego i partii. W celu osiągnięcia pożądanych efektów godzinami ćwiczył przed lustrem gestykulację i mimikę, jednocześnie zlecając fotografom wykonywanie zdjęć podczas tych prób, które później bezustannie analizował pod kątem prawidłowości zastosowanych póz. Większość oratorskich gestów przejął od monachijskiego komika, Ferdla Weissa, a inne triki aktorskie m.in. od niemieckiego aktora Fritza Langa. Przed każdym wystąpieniem osobiście sprawdzał akustykę hal, a swoich przemówień zwykle uczył się na pamięć.

Początkowo Hitler przybrał pozę szalonego i słabo kontrolującego emocje fanatycznego oratora, w rzeczywistości jednak wszystkie występy były starannie opracowane przez doradców, a „szaleństwo” prezentowane tłumom na pokaz. W późniejszym okresie, zwłaszcza po zdobyciu władzy, wizerunek ten zmienił się – przemówienia nabrały cech wystąpień natchnionego lidera religijnego, osłabła też znacznie polityczna treść przekazu, który przemienił się niemalże w filozoficzne rozważania bez merytorycznej zawartości.

Pierwowzorem wystąpień politycznych Hitlera stała się opera Ryszarda Wagnera, Parsifal, decydująca dla jego wyboru życiowego miało też być obejrzenie innej opery Wagnera pt. Rienzi. Referując stosunek Hitlera do muzyki, Danuta Gwizdalanka pisze:

Z twórczością Richarda Wagnera zetknął się w wieku 12 lat. Zaprowadzono go wtedy na przedstawienie Lohengrina, które wprawiło go w niewysłowiony zachwyt. Parę lat później jeszcze większe wrażenie wywarła na Hitlerze opera Rienzi. Bohaterem jej libretta jest średniowieczny trybun ludowy, który pragnie wskrzesić dawną świetność Rzymu. Po zobaczeniu Rienziego na scenie opery w Linzu Hitler wpadł w takie uniesienie, że po przedstawieniu długo roztaczał przed towarzyszącym mu tego wieczora przyjacielem wizję swojego posłannictwa wobec narodu niemieckiego. „Wtedy to się narodziło”, powiedział trzydzieści lat później wspominając ów wieczór i przypisując Wagnerowi „ojcostwo” swojej „misji dziejowej”.

W 1923 Hitler odwiedził Bayreuth i wkrótce stał się częstym oraz nadzwyczaj serdecznie przyjmowanym gościem rodziny Wagnerów.

(...) 22 lipca 1924 roku, kiedy po dziesięciu latach przerwy w Bayreuth zainaugurowano kolejny festiwal oper Wagnera, stał się on wydarzeniem politycznym. W centrum uwagi znalazł się Hitler, który niedawno opuścił więzienie, Wagnera obwołano jednym z ojców duchowych narodowego socjalizmu, a przedstawienie Śpiewaków norymberskich przeobraziło się w nacjonalistyczną demonstrację.”

Hitler uważał, iż muzyka nieodłącznie wiąże się z polityką i w połączeniu z innymi elementami tworzy skuteczną broń propagandową umożliwiającą pozyskanie poparcia mas społecznych. Strategia ta umożliwiła Hitlerowi opanowanie niemieckiego społeczeństwa i uzyskanie niemalże całkowitego i bezkrytycznego poparcia dla planów ekspansji militarnej w Europie i dyskryminacji mniejszości etnicznych, wynikającej ze zbrodniczych planów praktycznej realizacji nazistowskiej teorii rasowej.

Kwestie religijne

Hitler dorastał w rodzinie katolickiej. W roku szkolnym 1897-1898 uczęszczał jako dziecko do szkoły przy zakonie benedyktynów, gdzie był prymusem w swojej klasie, otrzymując 12 najwyższych ocen na końcu roku. Został bierzmowany 22 maja 1904, śpiewał także w chórze prowadzonym przez zakonników. Po opuszczeniu domu rodzinnego nigdy nie uczęszczał na msze, ani też nie przyjmował katolickich sakramentów. Istnieją jednak fotografie, świadczące o tym, że Hitler nie zerwał więzi z Kościołem katolickim (m.in. Hitler wychodzący z kościoła w Wilhelmshaven). W publicznych wystąpieniach, zwłaszcza w początkowym okresie działalności, Hitler często pozytywnie wypowiadał się o chrześcijańskiej kulturze Niemiec. Według niektórych źródeł, przez dalszą cześć życia odnosił się do religii z niechęcią, aż po wrogość. Christa Schroeder, sekretarka Hitlera, wspomniała w swych wydanych po latach pamiętnikach: „Hitler nie był przywiązany do Kościoła. Uważał religię chrześcijańską za przeżytek, obłudny wynalazek służący do uzależniania ludzi”. Nicolaus von Below, adiutant Hitlera, napisał o postawie religijnej Hitlera w swych wydanych po latach wspomnieniach: „Nigdy nie zauważyłem u niego żadnych oznak pobożności (...)”. Wspominał także, że Hitler wygłaszał publicznie „pogróżki pod adresem Kościołów”. Inny autor twierdzi, że Hitler „bez opanowania dawał się ponosić nienawiści do Żydów, księży, socjaldemokratów, Habsburgów”. Istnienie u Hitlera planu rozprawienia się z chrześcijaństwem potwierdza Werner Maser, który przytacza jego słowa na ten temat. Stwierdził on mianowicie, że jeśli chodzi o Kościół katolicki, to pewnego dnia trzeba będzie „wytrzebić go siłą”. Traktował go jako konkurenta, ale jednocześnie realną siłę, z którą tymczasowo należy się liczyć – stały za nim bowiem znaczące warstwy niemieckiego społeczeństwa. Plany Hitlera dotyczące rozprawienia się z religią potwierdza również były dygnitarz hitlerowski, Hermann Rauschning, który wspominał pewną wypowiedź Hitlera na temat Kościoła i masonerii. Hitler miał powiedzieć: „Teraz my jesteśmy najsilniejsi i dlatego usuniemy jednych i drugich, zarówno Kościół, jak i masonerię”.

Hitler prezentował poglądy bliskie agnostycyzmowi. Jednym z mistrzów życia duchowego był dla Hitlera Schopenhauer, który uważał, że chrześcijaństwo jako światopogląd nie jest tworem Objawienia, lecz zostało zmontowane z koncepcji starożytnych religii pogańskich, indyjskich, egipskich i wschodnich, zwłaszcza buddyzmu. Jeden z biografów dyktatora, były dygnitarz hitlerowski, w swych wspomnieniach opisał stosunek Hitlera do Opatrzności: „Gdzie jednak jest Bóg, o którym wielokrotnie wspomina w swoich tyradach Hitler, nazywając go Opatrznością i Wszechmogącym? Bóg to człowiek piękny, człowiek boski, (...). Bóg to sam Hitler”. Ponadto Hitler wierzył w idee Arthura de Gobineau, mówiące o międzyrasowej walce o przetrwanie. Gobineau opisał rasę aryjską, jako tę, którą Opatrzność wybrała do niesienia pochodni cywilizacji. W koncepcji Hitlera Żydzi byli wrogami wszelkiej cywilizacji.

Publicznie, kwestie religijne traktował w sposób instrumentalny, użyteczny dla swej polityki. Chwalił chrześcijańskie dziedzictwo, niemiecką kulturę chrześcijańską i wiarę w Jezusa Chrystusa. Jednocześnie w swoich przemówieniach i publikacjach podkreślał, że chrześcijaństwo jest jego główną motywacją do antysemityzmu. Oznajmił też, że: „Jako chrześcijanin nie mam powinności do bycia oszukiwanym, ale mam powinność do bycia wojownikiem o prawdę i sprawiedliwość”. Dualizm oficjalnych i nieoficjalnych postaw oraz obsesje antyżydowskie i antyklerykalne potwierdzają relacje z ostatnich lat jego życia, kiedy to wspominał motyw tzw. judeochrześcijaństwa, wskazując na żydowskie wpływy w wierzeniach chrześcijańskich. W szczególności podkreślał to w wypowiedziach krytycznych względem Watykanu.

Co więcej, na potrzeby nazizmu został stworzony specjalnie spreparowany system wierzeń, oparty na terminologii chrześcijańskiej – tzw. „pozytywne chrześcijaństwo”. Został on oczyszczony z wszelkich obiekcji, jakie Hitler wysuwał wobec chrześcijaństwa, a Jezus przedstawiany był w nim jako bojownik antyżydowski. W SS promowany był ideał Niemca wierzącego w Boga, ale oderwanego od konkretnego wyznania. Hitler często wyrażał się w duchu darwinizmu: „Wyższa rasa podporządkowuje sobie niższą rasę... prawo, które widzimy w naturze, i które możemy uważać za jedyne wyobrażalne prawo.”; „Wyzwoliłem Niemcy od głupich i poniżających mitów sumienia i moralności... Wyszkolimy młodych ludzi, przed którymi świat będzie drżał. Chcę młodych ludzi zdolnych do przemocy – władczych, nieustępliwych i okrutnych.”.

Spośród wyznań chrześcijańskich Hitler faworyzował protestantyzm, który jest najbardziej otwarty na reinterpretację. W odróżnieniu od innych prominentów nazistowskich nie skłaniał się ku wierzeniom ezoterycznym, neopogaństwu i okultyzmowi. Wyśmiał je w „Mein Kampf”. Wyrażał uznanie dla islamskiej tradycji militarnej. W prywatnej rozmowie z osobą zaufaną miał wyrazić opinię:

Religia mahometańska pasowałaby do nas dużo bardziej niż chrześcijaństwo. Dlaczego musiało to być chrześcijaństwo z jego potulnością i słabością...”.

29 kwietnia 1945 roku, dzień przed popełnieniem samobójstwa, dyktator w obecności świadków i Waltera Wagnera, radnego dzielnicy Pankow i notariusza zawarł cywilny związek małżeński z Evą Braun. Według Lothara Machtana i Heike Görtemaker zawarli oni ślub kościelny w obecności księdza.

Okres po dojściu do władzy

30 stycznia 1933, dzięki poparciu sfer konserwatywnych, większości generalicji i czołowych przedstawicieli przemysłu i finansjery, został kanclerzem (powołany na to stanowisko przez Paula von Hindenburga), i stanął na czele koalicyjnego rządu. Poparcia specjalnym pełnomocnictwom dla jego gabinetu udzieliła chadecka Partia Centrum. 27 lutego 1933 spłonął Reichstag. Hitler – przy biernej postawie prezydenta Hindenburga, rozwiązał parlament i wykorzystał pożar do rozprawy z komunistami i uchwalenia 28 lutego 1933 ustawy O ochronie narodu i państwa (niem. Zum Schutz von Volk und Staat), faktycznie zawieszającej prawa obywatelskie i konstytucję Republiki Weimarskiej. 23 marca 1933 przyjęto kolejne prawo, Ustawę o pełnomocnictwach (niem. Ermächtigungsgesetz), oznaczającej w praktyce przekazanie Hitlerowi pełni władzy, gdyż ta ustawa konstytucyjna dawała prawo rządowi Hitlera do uchwalania ustaw (bez zgody Reichstagu). 5 maja Hitler doprowadził do rozbicia Wolnych Związków Zawodowych. „Skoncentrowane” finansowanie partii w znacznym stopniu przejęła utworzona w tym celu 1 czerwca przez wielkich przemysłowców Fundacja Gospodarki Niemiec Adolfa Hitlera (niem. Adolf-Hitler-Spende der deutschen Wirtschaft).

Faktyczny monopol polityczny NSDAP został ostatecznie potwierdzony przyjęciem 14 lipca 1933 Ustawy o zapobieganiu tworzenia nowych partii (niem. Gesetz gegen die Neubildung von Parteien), na mocy której zakazano działalności wszystkich, poza NSDAP, partii politycznych. Władza Hitlera ugruntowała się na dobre po przeprowadzonych 12 listopada wyborach parlamentarnych, w których partia nazistowska zdobyła 92,2% głosów.

Wobec spadku wpływów wyborczych NSDAP, rozprawił się z opozycją, tworząc dla określonych grup ludności (Żydzi, homoseksualiści, Cyganie, antyhitlerowcy, księża oraz socjaldemokraci) obozy koncentracyjne. Pierwszy z nich powstał w Dachau, 22 marca 1933. Później, w czasie wojny, obozy te zapełniły się także więźniami z terenów okupowanych.

Po śmierci Hindenburga 2 sierpnia 1934 nie przeprowadził nowych wyborów prezydenckich, uznając, że urząd prezydenta został zawieszony. Na mocy przyjętej dzień wcześniej, 1 sierpnia 1934 Ustawy o Naczelniku Rzeszy Niemieckiej (niem. Gesetz über das Staatsoberhaupt des Deutschen Reiches), połączył urzędy prezydenta i kanclerza, przejmując ich kompetencje jako Wódz i Kanclerz Rzeszy (niem. Führer und Reichskanzler) oraz został wodzem naczelnym Reichswehry.

Po uzyskaniu pełni władzy podjął działania w polityce zagranicznej Niemiec, zmierzające do uspokojenia opinii światowej. W tym celu zastosował zarówno gesty pojednawcze i propagandowe, mające na celu ukazanie pokojowego stylu sprawowania władzy. W maju 1933 wygłosił w Reichstagu wielką przemowę pokojową, w tym samym miesiącu przedłużył porozumienie z ZSRR (tzw. Układ w Rapallo z 1922). Pragnąc zaprezentować się jako zwolennik Kościoła, doprowadził w lipcu 1933 do podpisania konkordatu z Watykanem – w cztery lata później, 15 marca 1937, papież Pius XI potępił nazizm w encyklice „Mit brennender Sorge” (pol. z palącą troską). W styczniu 1934 doprowadził do podpisania pomiędzy Polską i Niemcami układu o niestosowaniu przemocy (tzw. układ o nieagresji), proponując jednocześnie podobne porozumienia dwustronne z Francją i Czechosłowacją – w tym czasie prowadził już niejawne przygotowania do następnej wojny. Nie chcąc być związanym zobowiązaniami międzynarodowymi, w październiku 1933 podjął decyzję o wystąpieniu Niemiec z Ligi Narodów.

W 1934 bezwzględnie rozprawił się z opozycją w łonie SA oraz innymi przeciwnikami politycznymi. Podczas tzw. nocy długich noży z 29 na 30 czerwca zamordowano około 400 osób, oskarżonych potem o przygotowywanie zamachu stanu, w tym najbardziej zagrażającego hitlerowskim planom hegemonii politycznej Ernsta Röhma i poprzedniego kanclerza Kurta von Schleichera.

Od chwili objęcia władzy w 1933, Hitler pogłębiał nazyfikację struktur państwowych i totalitarną kontrolę nad jednostką. W tym celu zaczął przeprowadzać uniformizację, tzw. „ujednolicenie” (niem. Gleichschaltung) wszystkich dziedzin życia społecznego, politycznego i kulturalnego. W związku z tym procesem Hitler m.in. zlikwidował autonomię krajów związkowych Niemiec, wprowadził też nowy podział administracyjny kraju na okręgi (niem. Gau), gdzie władzę sprawowali miejscowi namiestnicy NSDAP. Proces unifikacji zgodnej z doktryną narodowego socjalizmu obejmował także związki wyznaniowe, nad którymi naziści próbowali zacieśniać kontrolę państwa – głównie dotyczyło to dominujących w Niemczech wyznań protestantyzmu i katolicyzmu. Różna sytuacja tych kościołów spowodowała, iż zastosowano wobec nich odmienne środki nacisku. Ujednolicenie objęło w różnym stopniu sferę kultury i życia społecznego – m.in. 30 stycznia 1937 Hitler zakazał przyjmowania przez Niemców Nagrody Nobla ustanawiając jej nazistowską wersję – „Niemiecką Nagrodę Narodową w Dziedzinie Nauki i Sztuki”. Jako pierwszy został nią wyróżniony przez Hitlera niemiecki konstruktor Ferdinand Porsche.

W drugiej połowie lat 30. Hitler doprowadził do podpisania szeregu sojuszy międzynarodowych umacniających reżim faszystowski, 25 listopada 1936 doszło do podpisania paktu antykominternowskiego wymierzonego w komunistyczny Komintern, choć rzeczywisty charakter tego porozumienia miał cechy sojuszu polityczno-gospodarczego państw aspirujących do władzy nad światem. Kolejnym porozumieniem był zawarty 22 maja 1939 pakt stalowy i jego rozszerzenie z 27 września 1940, pakt berliński – od tego momentu jego sygnatariusze, Niemcy, Włochy i Japonia tworzyły faktyczny sojusz zwany państwami osi, działający w latach 1940–1945.

Polityka zagraniczna w latach 30.

Hitler rozpoczął politykę zbrojeń i „pokojowych podbojów”. 16 marca 1935 wprowadził powszechny obowiązek służby wojskowej w nowo utworzonych siłach zbrojnych – Wehrmachcie. 7 marca 1936 zerwał traktat lokarneński remilitaryzując Nadrenię. 12 marca 1938 doprowadził do przyłączenia Austrii do Niemiec (Anschluss Austrii). Pozorując działania pokojowe, 18 września 1938 na zjeździe NSDAP w Norymberdze, potwierdził uznanie granic z Polską i Francją za ostateczne. Uległe wobec jego żądań Francja i Wielka Brytania udzieliły zgody 29 września 1938, na mocy postanowień układu monachijskiego, na zajęcie Kraju Sudetów w październiku 1938. W konsekwencji spowodowało to w 1939 rozbiór Czechosłowacji i utworzenie przez Hitlera 16 marca 1939 protektoratu Czech i Moraw. W tydzień później, 22 marca 1939, Hitler zmusił Litwę do przekazania Niemcom okręgu Kłajpedy.

W marcu 1939 rozkazał ostateczne opracowanie planów agresji na Polskę, znanych jako Fall Weiss. Wcześniej, w lutym 1939, przejął osobiście dowództwo nad niemieckimi siłami zbrojnymi. 11 kwietnia zaakceptował plan „Fall Weiss”, 28 kwietnia 1939 Hitler wygłosił słynne przemówienie w Reichstagu, w którym otwarcie ogłosił plany uzyskania przez Niemcy „przestrzeni życiowej” na wschodzie (niem. Lebensraum), nazwał twórców systemu wersalskiego „podżegaczami wojennymi”, ogłosił jednostronne anulowanie niemiecko-brytyjskiego układu morskiego z 1935, powtórzył „ostateczne” żądania wobec państwa polskiego (m.in. sprawa tzw. korytarza gdańskiego) – oraz iż polsko-niemiecki pakt o nieagresji z 1934 stracił swoją moc, gdyż rzekomo został „jednostronnie pogwałcony przez Polskę i wobec tego nieobowiązujący”, mimo iż jeszcze 4 stycznia 1939 w Berlinie, w rozmowie z polskim ministrem spraw zagranicznych Józefem Beckiem, zaproponował przedłużenie paktu o 25 lat, uzależniając to jednak od zgody Polski na budowę eksterytorialnej autostrady z niemieckiego Pomorza na zachodzie do Prus Wschodnich, przebiegającej przez polskie ziemie.

Hitler przez cały 1939 zgłaszał pretensje do Gdańska, domagając się likwidacji polskich uprawnień do tego miasta gwarantowanych przez Ligę Narodów. 23 sierpnia 1939 z jego inicjatywy podpisano układ ze Związkiem Radzieckim, znany jako pakt Ribbentrop-Mołotow. Był to faktyczny wstęp do II wojny światowej. Wykonując założenia paktu, 1 września 1939 wojska niemieckie zaatakowały Polskę wkraczając na jej terytorium bez wcześniejszego wypowiedzenia wojny. Działania te zgodnie z przewidywaniami Hitlera nie pociągnęły za sobą reakcji zbrojnej Francji i Wielkiej Brytanii. Kraje te poprzestały na wypowiedzeniu 3 września wojny III Rzeszy, ograniczając się do pozorowanej demonstracji siły w strefach przygranicznych, rozpoczynając okres tzw. dziwnej wojny.

„Ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej”

Adolf Hitler był inicjatorem akcji planowej zagłady Żydów w terminologii nazistowskiej zwanej ostatecznym rozwiązaniem kwestii żydowskiej (niem. Endlösung der Judenfrage), która jako całość prześladowań i eksterminacji tego narodu określana jest mianem Holocaust. W wyniku tej polityki wymordowano 5,5 – 6 milionów Żydów. Doprowadził do podpisania dyskryminujących Żydów ustaw norymberskich 15 września 1935, czego dalekim skutkiem były masowe pogromy mniejszości żydowskiej w Niemczech, określane jako noc kryształowa (niem. Kristallnacht) z 9 i 10 listopada 1938.

Polityka rasowa

Hitler dążył do usunięcia również Cyganów, jako tzw. podludzi (niem. Untermenschen), a także izolacji i wyniszczenia niemieckich homoseksualistów. Wszczął programy masowych mordów na osobach chorych psychicznie. Około 51 milionów Słowian zamieszkujących Europę Środkowo-Wschodnią planowano usunąć poprzez eksterminacje czy przesiedlenia na wschód, głównie na Syberię (zgodnie z tak zwanym Generalnym Planem Wschodnim (niem. Generalplan Ost). Zakładano też germanizację elementów określanych przez pseudonaukowe wytyczne niemieckiej teorii rasowej jako „wartościowe rasowo”.

Plan ten składał się z dwóch części, tzw. Mały Plan (niem. Kleine Planung), który przewidywał wymordowanie całej polskiej elity i inteligencji – został w większości zrealizowany na terytorium Polski. Natomiast druga część, tzw. Duży Plan (niem. Grosse Planung), został zapoczątkowany wielką akcją przesiedleńczą na Zamojszczyźnie, jednak wskutek sprzeciwu polskiego ruchu oporu, podczas powstania zamojskiego, nie został zrealizowany do końca – tym samym główne plany przesiedleńcze przesunięto na okres powojenny. Istniały różne wersje Generalnego Planu Wschodniego, np. jedna z nich przewidywała realizację projektu autorstwa nazistowskiego architekta Huberta Grossa, który opracował plany zburzenia 95% powierzchni zabudowanej Warszawy i wybudowanie w tym miejscu tzw. „Nowego niemieckiego miasta Warszawa” (niem. Die neue deutsche Stadt Warschau) oraz włączenie do niego Planu Pabsta – w miejscu Zamku Królewskiego w Warszawie zamierzano wybudować nazistowską Halę Ludową (niem. Volkshalle). Plany niemieckie odnośnie do Warszawy (m.in. grabież dzieł sztuki i zniszczenie Zamku Królewskiego) Hitler zaaprobował osobiście 4 października 1939 w Berlinie.

Kolejnym elementem planu była zinstytucjonalizowana akcja rabunku dzieci (w jej ramach także akcja specjalna Heuaktion, podczas której pochwycono dzieci i młodzież także z terytorium dzisiejszej Białorusi i Ukrainy), praktycznie realizowana na wschodnich terytoriach okupowanych wobec różnych narodów, największe straty poniosła Polska. Trudne szacunki liczebne wywózek polskich dzieci, opracowane na podstawie ocalałych archiwów niemieckich i zeznań funkcjonariuszy jednego z głównych wykonawców akcji rabunku dzieci, towarzystwa Lebensborn mówią o dziesiątkach tysięcy, zwłaszcza małych dzieci i niemowląt. Historycy zajmujący się tym tematem, oceniają liczbę dzieci poddanych przymusowym przesiedleniom i germanizacji w ramach programu rabunku dzieci na ok. 200 000. Do innych zbrodni nazistowskich, które aprobował Hitler, należy zaliczyć także akcję mordowania ludzi z różnych względów uznanych przez niemiecką eugenikę za „bezwartościowych”, przeprowadzaną pod kryptonimem Akcja T4.

Okres końcowy

W wyniku działań wojennych przez pewien czas znaczna część Europy znalazła się pod panowaniem niemieckim. W 1941 zdecydował się na uderzenie na ZSRR – niemiecka armia przystąpiła do realizacji planu Barbarossa. Po przegranej bitwie pod Moskwą (grudzień 1941) przejął osobiste dowództwo nad kampanią wschodnią i w efekcie kierowania się względami ideologicznymi bardziej niż militarnymi doprowadził do klęski armii niemieckiej w wojnie z ZSRR.

W latach 1943–1944 skoncentrowane uderzenia alianckie odebrały III Rzeszy inicjatywę na wszystkich frontach. Po rozpoczętym przez aliantów 6 czerwca 1944 lądowaniu w Normandii, Hitler nie mógł się zdecydować na konkretny wariant obrony, nie odpowiadał mu zarówno plan Erwina Rommla, jak i Gerda von Rundstedta. W konsekwencji armia niemiecka utraciła szansę na skuteczną obronę Normandii, a 17 czerwca 1944 Hitler oskarżył generałów i Wehrmacht o tchórzostwo.

Do końca wojny liczył na skonstruowanie przez naukowców niemieckich, a następnie wprowadzenie do masowej produkcji „cudownej broni” (niem. Wunderwaffe), która pozwoliłaby mu zmienić losy wojny – wiązał duże nadzieje z pociskami rakietowymi V1 i V2, jednak jego oczekiwania w tej mierze nie sprawdziły się, gdyż „Wunderwaffe” pojawiły się zbyt późno i w zbyt małej liczbie. W obliczu zbliżającej się klęski Niemiec 20 lipca 1944 grupa spiskowców z Clausem von Stauffenbergiem na czele dokonała w Wilczym Szańcu nieudanego zamachu na życie Hitlera.

W 1945, wobec nieuchronnej klęski III Rzeszy, Adolf Hitler pozbawił przywilejów i stanowisk przywódców nazistowskich, których uważał za zaufanych (Himmlera i Göringa) – za próbę porozumienia się z aliantami. 29 kwietnia 1945 w swoim testamencie politycznym Hitler pozbawił Himmlera członkostwa w NSDAP. Göring został uznany przez Hitlera za zdrajcę, gdy 23 kwietnia 1945 zadeklarował gotowość zastąpienia Hitlera i podjęcia negocjacji z aliantami – z polecenia Hitlera został pozbawiony wszystkich stopni wojskowych, wyrzucony z partii nazistowskiej, a następnie aresztowany przez SS 25 kwietnia 1945. Hitler wydał również 27 kwietnia 1945 rozkaz zamordowania Göringa, jego żony i córki – jednak oficer SS Bernhard Frank, który polecenie otrzymał, wykorzystując wojenne zamieszanie odmówił jego wykonania.

30 kwietnia 1945, podczas oblężenia Berlina, Hitler wraz z poślubioną dzień wcześniej Evą Braun popełnił samobójstwo. Powszechnie przyjmuje się, że uczynił to strzelając z pistoletu w skroń i jednocześnie rozgryzając fiolkę z cyjankiem (niektórzy, głównie sowieccy historycy utrzymują, iż w rzeczywistości został zastrzelony przez swoich adiutantów lub straż przyboczną), w podziemnym schronie pod gmachem Starej Kancelarii Rzeszy w Berlinie (wcześniej zarządzając w celu zbadania skuteczności trucizny, otrucie swojego psa – Blondi). Miał wtedy 56 lat.

Zwłoki dyktatora i jego małżonki zostały spalone przez esesmanów ze straży przybocznej. Informacje o okolicznościach śmierci i fakt bezspornej identyfikacji odnalezionych w Berlinie przez Rosjan zwłok obojga został na wiele lat utajniony, gdyż prawda nie odpowiadała wersji głoszonej przez oficjalną propagandę.

W latach 1946–1949 NKWD prowadziło przesłuchania Ottona Günschego – zastępcy osobistego adiutanta Hitlera oraz Heinza Lingego – ordynansa Hitlera i innych świadków ostatnich chwil w bunkrze pod Kancelarią Rzeszy. Ich zeznania, wyjaśniające okoliczności samobójstwa i spalenia zwłok, zostały utajnione i zamknięte w osobistym archiwum Stalina. Po raz pierwszy dostęp do materiałów śledztwa umożliwił Komisji Ideologicznej Komitetu Centralnego KPZR Chruszczow w 1959, ale dopiero po otwarciu archiwum partyjnego w 1991 stały się dostępne dla historyków.

Było to powodem powstania hipotez mówiących, że w rzeczywistości Hitler uciekł z oblężonego Berlina i wyjechał do Argentyny. Przeciwko ich prawdziwości świadczył między innymi fatalny stan psychiczny i fizyczny Hitlera (m.in. w styczniu 1945 stwierdzono u niego chorobę Parkinsona).

Spalone szczątki byłego przywódcy III Rzeszy zostały pogrzebane we wschodnich Niemczech przez agentów KGB, a w 1970 ostatecznie spalone. W 1993 w byłych archiwach radzieckich znaleziono dwa fragmenty czaszki, mające należeć do Hitlera.

9 czerwca 2006 w miejscu gdzie był schron Führera odsłonięto tablicę informującą zarówno o budowli, jak i o fakcie popełnienia w tym miejscu samobójstwa przez Hitlera.

Zakres władzy i odpowiedzialności

Otwarte pozostaje pytanie czy tylko Hitler jest odpowiedzialny za całe zło, jakie wydarzyło się w okresie III Rzeszy. Głośny spór toczy się pomiędzy dwoma grupami naukowców: tzw. intencjonalistami (Hannah Arendt, Eberhard Jäckel, Alan Bullock, Karl Dietrich Bracher czy Klaus Hildebrand), którzy wskazywali, że wszystko co działo się w Rzeszy, nie mogło mieć miejsca bez wiedzy Hitlera oraz tzw. funkcjonalistami (Martin Broszat, Hans Mommsen, Uwe Dietrich Adam), którzy zwracają też uwagę na ważki element rywalizacji o wpływy i ścierania się różnorakich koncepcji w ramach reżimu nazistowskiego oraz na charakter władzy Hitlera. Polski historyk, badacz ideologii nazistowskiej, Wojciech Wichert, podkreśla znaczenie cech charakterologicznych Hitlera: „nie był z natury człowiekiem usystematyzowanym i zahartowanym w ciężkiej pracy; cechowało go pospolite lenistwo i brak punktualności. Adolf Hitler, w odróżnieniu od innych liderów politycznych tamtego czasu, poświęcał niewiele czasu na roztrząsanie arkan wewnętrznej polityki, które przekazywał z reguły swoim współpracownikom, albo w ogóle nie zaprzątały one jego głowy. Zamiast zajmowania się pilnymi sprawami bieżącymi, Hitler przebywał w swoim ulubionym Obersalzbergu, w posiadłości Berghof”.

 

Źródło informacji: wikipedia.org, news.lv, nekropole.info

Miejsca

Zdjęcia Nazwa miejsca Rodzaj relacji Aktywne od: Aktywne do: Opis Język
1Schloss FuschlSchloss Fuschlde, en, lv
2The Eiffel TowerThe Eiffel Toweren, ru

    loading...

        Związki

        ImięRodzaj relacjiData urodzeniaData śmierciOpis
        1Alois HitlerAlois HitlerOjciec07.06.183703.01.1903
        2Klara HitlerKlara HitlerMatka12.08.186021.12.1907
        3Зинаида  ПоповаЗинаида ПоповаCórka00.00.193315.11.2015
        4
        Alois Hitler Jr.Brat00.00.188200.00.1956
        5Angela  HammitzschAngela HammitzschSiostra28.07.188330.10.1949
        6Paula HitlerPaula HitlerSiostra21.01.189601.06.1960
        7Eva BraunEva BraunŻona06.02.191230.04.1945
        8
        Leo RaubalBratanek/siostrzeniec01.10.190618.08.1977
        9Geli  RaubalGeli RaubalBratanica/siostrzenica04.06.190818.09.1931
        10Игорь  ВасильевИгорь ВасильевZięć20.05.193823.12.2007
        11Unity MitfordUnity MitfordPartner08.08.191428.05.1948
        12Мария  ПоповаМария ПоповаŻona po ślubie cywilnym

        27.11.1895 | Alfred Nobel ustanowił nagrodę swojego imienia

        Nagroda Nobla – wyróżnienie przyznawane za wybitne osiągnięcia naukowe, literackie lub zasługi dla społeczeństw i ludzkości, ustanowione ostatnią wolą fundatora, szwedzkiego przemysłowca i wynalazcy dynamitu – Alfreda Nobla.

        Prześlij wspomnienia

        31.07.1919 | Weimarer Republik

        Prześlij wspomnienia

        12.09.1919 | Adolf Hitler po raz pierwszy wziął udział w zebraniu Niemieckiej Partii Robotniczej (DAP) w Monachium. Wkrótce potem został jej członkiem

        Prześlij wspomnienia

        24.02.1920 | Adolf Hitler przedstawił w Monachium 25-punktowy program NSDAP.

        Prześlij wspomnienia

        29.07.1921 | Adolf Hitler został Führerem w strukturze Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP)

        Prześlij wspomnienia

        08.11.1923 | Der Hitlerputsch

        Prześlij wspomnienia

        09.11.1923 | Pucz monachijski

        Pucz monachijski (niem. Hitlerputsch – pucz Hitlera, Hitler-Ludendorff-Putsch – pucz Hitler-Ludendorff, Bürgerbräu-Putsch – pucz Bürgerbräu), zwany też puczem piwiarnianym – nieudana próba przeprowadzenia zamachu stanu w Republice Weimarskiej przez Adolfa Hitlera i gen. Ericha Ludendorffa, zorganizowana w nocy z 8 na 9 listopada 1923 roku w Monachium przy pomocy bojówek partyjnych SA; zakończona rozwiązaniem Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP) i skazaniem Hitlera na pięć lat więzienia.

        Prześlij wspomnienia

        26.02.1924 | Przed Sądem Ludowym w Monachium rozpoczął się proces Adolfa Hitlera i pozostałych organizatorów puczu monachijskiego.

        Prześlij wspomnienia

        01.04.1924 | Adolf Hitler został skazany na 5 lat pozbawienia wolności za próbę zamachu stanu

        Prześlij wspomnienia

        18.07.1925 | Main Kampf, the autobiographical political manifesto of Adolf Hitler, was published

        Prześlij wspomnienia

        06.01.1929 | Heinrich Himmler został szefem SS

        Prześlij wspomnienia

        30.01.1933 | Adolf Hitler został mianowany kanclerzem Niemiec przez prezydenta Paula von Hindenburga

        Prześlij wspomnienia

        03.03.1933 | В Потсдаме Гитлер провозгласил образование Третьего рейха

        Prześlij wspomnienia

        23.03.1933 | The Reichstag passed the Enabling Act, paving the way for Adolf Hitler to create a personal dictatorship

        Prześlij wspomnienia

        18.04.1933 | Hitlera un Musolīni tikšanās Venēcijā

        Prześlij wspomnienia

        25.04.1933 | Hitler's Nazi government began persecution of Jehovah's Witnesses

        Closing the Watch Tower office in Magdeburg

        Prześlij wspomnienia

        13.06.1934 | Venēcijā notiek Hitlera un Musolīni tikšanās

        Prześlij wspomnienia

        29.06.1934 | The Night of the Long Knives

        The Night of the Long Knives, in June 1934, saw the wiping out of the SA’s leadership and others who had angered Hitler in the recent past in Nazi Germany. After this date, the SS lead by Heinrich Himmler was to become far more powerful in Nazi Germany.

        Prześlij wspomnienia

        30.06.1934 | The Night of the Long Knives', Adolf Hitler's violent purge of his domestic rivals.

        Prześlij wspomnienia

        02.08.1934 | W dniu śmierci prezydenta Paula von Hindenburga, Adolf Hitler połączył stanowiska prezydenta i kanclerza i ogłosił się Führerem

        Prześlij wspomnienia

        14.10.1934 | Nazi Germany announced it was withdrawing from the League of Nations.

        Prześlij wspomnienia

        06.02.1936 | 4. Zimowe Igrzyska Olimpijskie 1936

        IV Zimowe Igrzyska Olimpijskie odbyły się w niemieckiej miejscowości Garmisch-Partenkirchen w 1936. Startowało 668 zawodników (w tym 80 kobiet) z 28 krajów. Uroczystego otwarcia dokonał wódz III Rzeszy Niemieckiej Adolf Hitler.

        Prześlij wspomnienia

        29.03.1936 | Adolf Hitler received 99% of the votes in a referendum to ratify Germany's illegal military reoccupation of the Rhineland

        Prześlij wspomnienia

        01.08.1936 | Olympische Sommerspiele 1936 in Berlin

        Prześlij wspomnienia

        19.07.1937 | W Monachium została otwarta zorganizowana przez nazistów Wystawa sztuki zdegenerowanej

        Wystawa sztuki zdegenerowanej (niem. Die Ausstellung "Entartete Kunst") – wystawa zorganizowana przez NSDAP w Monachium prezentująca 650 dzieł skonfiskowanych w niemieckich muzeach. Celem wystawy było ośmieszenie sztuki awangardowej.

        Prześlij wspomnienia

        05.11.1937 | Adolf Hitler held a secret meeting with his generals at which he outlined his plans to gain 'living space' through war

        Prześlij wspomnienia

        12.03.1938 | Wojska niemieckie dokonały aneksji (Anschlussu) Austrii.

        Anschluss Austrii (niem. Anschluss Österreichs, pol. przyłączenie Austrii) – wcielenie Austrii do III Rzeszy, dokonane w dniach 12 marca - 13 marca 1938.

        Prześlij wspomnienia

        29.09.1938 | Hitler greets British PM Neville Chamberlain, at the start of the Munich Conference

        Prześlij wspomnienia

        09.11.1938 | W ramach tzw. nocy kryształowej naziści dokonali pogromu Żydów w III Rzeszy

        Noc kryształowa (niem. Kristallnacht, Reichskristallnacht lub Reichspogromnacht) – pogrom Żydów w hitlerowskich Niemczech, który miał miejsce w nocy z 9 na 10 listopada 1938. Ulice niemieckich miast zostały zasypane odłamkami szkła i kryształów ze zniszczonych żydowskich mieszkań i sklepów, stąd też nazwa pogromu. Druga teoria co do nazwy mówi o "krystalizacji", czyli oczyszczeniu narodu niemieckiego z innych narodów, a przede wszystkim Żydów. Noc kryształowa była pierwszym pogromem Żydów inicjowanym przez władze państwowe, mimo że datowane są one od średniowiecza. Naziści nie tylko przyzwolili na prześladowania ludności żydowskiej, ale również nadali im zorganizowany charakter.

        Prześlij wspomnienia

        11.11.1938 | Podpisano tajne porozumienie między NKWD i Gestapo

        Prześlij wspomnienia

        01.01.1939 | Koncert noworoczny Filharmoników Wiedeńskich

        Prześlij wspomnienia

        11.04.1939 | Adolf Hitler podpisał plan niemieckiej agresji na Polskę (Fall Weiss)

        Fall Weiss (z niem. Wariant Biały) to kryptonim strategicznego planu wojny z Polską, przygotowanego przez sztab niemieckiej armii (Wehrmacht) w roku 1939. Dyrektywę do opracowania planu wydał Adolf Hitler 11 kwietnia 1939, bezpośrednio po polsko-brytyjskiej umowie z 6 kwietnia 1939 przewidującej wzajemne gwarancje pomocy wojskowej w przypadku napaści.

        Prześlij wspomnienia

        07.06.1939 | Neuzbrukšanas līgums starp Latviju un Vāciju

        Prześlij wspomnienia

        23.08.1939 | Ministrowie spraw zagranicznych Wiaczesław Mołotow i Joachim von Ribbentrop podpisali w Moskwie radziecko-niemiecki pakt o nieagresji wraz z tajnym protokołem dodatkowym, dzielącym Europę Wschodnią na strefy interesów

        Pakt Ribbentrop-Mołotow, IV rozbiór Polski – umowa międzynarodowa z 23 sierpnia 1939 roku, będąca formalnie paktem o nieagresji pomiędzy III Rzeszą Niemiecką i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich, która zgodnie z tajnym protokołem dodatkowym, stanowiącym załącznik do oficjalnego dokumentu umowy, dotyczyła rozbioru terytoriów lub rozporządzenia niepodległością suwerennych państw: Polski, Litwy, Łotwy, Estonii, Finlandii i Rumunii.

        Prześlij wspomnienia

        27.08.1939 | Hitler's National Socialist regime demanded Poland the return the Polish corridor and Danzig to Germany

        ww2

        Prześlij wspomnienia

        01.09.1939 | Wojska niemieckie napadły o świcie bez wypowiedzenia wojny na Polskę, rozpoczynając kampanię wrześniową a tym samym II wojnę światową

        Kampania wrześniowa (inne stosowane nazwy: kampania polska 1939, wojna polska 1939, wojna obronna Polski 1939) – obrona terytorium Polski przed agresją militarną (bez określonego w prawie międzynarodowym wypowiedzenia wojny) wojsk III Rzeszy (Wehrmacht) i ZSRR (Armia Czerwona); pierwszy etap II wojny światowej. Była to pierwsza kampania II wojny światowej, trwająca od 1 września (zbrojna agresja Niemiec) do 6 października 1939, kiedy z chwilą kapitulacji SGO Polesie pod Kockiem zakończyły się walki regularnych oddziałów Wojska Polskiego z agresorami. Naczelnym Wodzem Wojska Polskiego w kampanii był marszałek Edward Rydz-Śmigły, a szefem sztabu gen. bryg. Wacław Stachiewicz. Od 3 września 1939 wojna koalicyjna Polski, Francji i Wielkiej Brytanii przeciw III Rzeszy.

        Prześlij wspomnienia

        03.09.1939 | British PM Neville Chamberlain announced 'Britain is at war with Germany' on BBC radio

        Prześlij wspomnienia

        08.09.1939 | Kampania wrześniowa: rozpoczęła się obrona Warszawy

        Obrona Warszawy – bitwa powietrzno-lądowa stoczona w obronie Warszawy w czasie kampanii wrześniowej przez Wojsko Polskie i ludność cywilną z oddziałami 3 i 4 Armii Wehrmachtu oraz jednostkami 1 i 4 Floty Powietrznej Luftwaffe.

        Prześlij wspomnienia

        17.09.1939 | Rozpoczęła się agresja ZSRR na Polskę (o godzinie 3.00 nad ranem)

        Agresja ZSRR na Polskę (tzw. "IV rozbiór Polski") – zbrojna napaść dokonana 17 września 1939 przez ZSRR (bez określonego w prawie międzynarodowym wypowiedzenia wojny) na Polskę, będącą od 1 września 1939 w stanie wojny z III Rzeszą. Element działań wojennych kampanii wrześniowej – pierwszej kampanii II wojny światowej.

        Prześlij wspomnienia

        19.09.1939 | Otrās pasaules kara aizsācēji un sabiedrotie - Vācija un PSRS - uzsāk kopīgu Polijas pilsētas Ļvivas blokādi

        Ļvova (Ļviva) bija viena no lielākajām Polijas pilsētām ar vienu no lielākajiem garnizoniem. Atbilstoši 1932. gada miera līgumam ar PSRS, Polija neparedzēja uzbrukumu Polijai no PSRS puses, tādēļ visi aizsardzības plāni bija orientēti Rietumu virzienā- pret Vāciju. Saņemot ziņas, ka 17. septembrī PSRS bez kara pieteikuma iebrukusi Polijas teritorijā, Ļvovas garnizona pavēlniecība nevēlējās tam ticēt un sākotnēji pavēlēja poļiem apšaudīt tikai vācu spēkus, bet uz padomju spēku tuvošanos reaģēt tikai ar brīdinājumu. Vācu spēki ģen. Langnera vadībā piedāvāja Ļvovas garnizonam padoties un pilsētu nodot vāciešiem. Ar šādu pašu ultimātu pie poļiem vērsās arī Sarkanās armijas spēku vadība - komandarms Timošenko. Poļu vadība nepiekrita, bet uzsāka brīvprātīgo mobilizāciju un gatavojās pretuzbrukumam- bet tikai Rietumu virzienā.

        Prześlij wspomnienia

        20.09.1939 | Kampania wrześniowa: rozpoczęła się obrona Grodna przed nacierającą Armią Czerwoną

        Obrona Grodna 1939 – działania zbrojne prowadzone w dniach 20 września-22 września 1939 r. podczas radzieckiego ataku na Polskę mające doprowadzić do obrony miasta przed wkraczającymi wojskami sowieckiego XV Korpusu Pancernego, VI Korpusu Kawalerii i 21 Brygady Czołgów Ciężkich z Grupy Konno-Zmechanizowanej komkora Iwana Wasiljewicza Bołdina.

        Prześlij wspomnienia

        22.09.1939 | Parada zwycięstwa Wehrmachtu i Armii Czerwonej w Brześciu

        Parada zwycięstwa Wehrmachtu i Armii Czerwonej w Brześciu – wspólna defilada oddziałów Armii Czerwonej i Wehrmachtu w Brześciu nad Bugiem w dniu 22 września 1939 przed Heinzem Guderianem i Siemionem Kriwoszeinem. Defilada była związana z przekazaniem w trakcie agresji na Polskę zdobytego przez Wehrmacht Brześcia – Armii Czerwonej zgodnie z postanowieniami paktu Ribbentrop-Mołotow.

        Prześlij wspomnienia

        28.09.1939 | Kampania wrześniowa: kapitulacja Warszawy

        Kapitulacja Warszawy – o godzinie 13.15, w dniu 28 września 1939 w budynku fabryki Skody na Rakowcu gen. Tadeusz Kutrzeba i gen. Johannes Blaskowitz podpisali umowę o kapitulacji Warszawy. Ustalono, że do niewoli pójdą tylko polscy oficerowie, żołnierze mieli zostać zwolnieni do domów. Ostatecznie do niewoli niemieckiej dostało się ok. 120-140 tys. polskich żołnierzy walczących w obronie Warszawy.

        Prześlij wspomnienia

        28.09.1939 | Traktat o granicach i przyjaźni III Rzesza-ZSRR 1939

        Traktat o granicach i przyjaźni III Rzesza-ZSRR – umowa międzynarodowa zawarta w Moskwie pomiędzy III Rzeszą Niemiecką i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich 28 września 1939 po kapitulacji Warszawy, u schyłku działań wojennych w konsekwencji agresji III Rzeszy i ZSRR na Polskę. Nazywany także II paktem Ribbentrop - Mołotow, ponieważ został podpisany przez te same osoby co pakt pierwszy (Joachim von Ribbentrop i Wiaczesław Mołotow) oraz miał taki sam charakter stanowiąc jego bezpośrednią kontynuację. Jedynie mała treść ustaleń tego traktatu została podana do wiadomości publicznej; większość tekstu (trzy tajne protokoły) została utajniona.

        Prześlij wspomnienia

        01.10.1939 | 1.10.1939 sabiedrotie- Vācija un PSRS notur kopīgas militārās parādes iekarotās Polijas pilsētās Ļvovā, Grodņā, Pinskā

        Viena no pirmajām militārajām parādēm tika noturēta 1939.g. 22. septembrī abiem iekarotājiem satiekoties Brestā. Vēlāk, pēc Polijas pilnīgas iekarošanas abi sabiedrotie- PSRS un Vācija šo draudzību apliecinošo tradīciju praktizēja plašāk.

        Prześlij wspomnienia

        18.10.1939 | Spotkanie Stalina i Hitlera we Lwowie

        Prześlij wspomnienia

        24.10.1939 | Związek Radziecki podpisał umowę w sprawie dostaw ziarna i ropy naftowej do Niemiec

        Prześlij wspomnienia

        08.11.1939 | Georg Elser’s Assassination attempt against Hitler

        Prześlij wspomnienia

        14.12.1939 | Po napaści na Finlandię ZSRR został wykluczony z Ligi Narodów

        Prześlij wspomnienia

        25.12.1939 | 2. Pasaules kara aizsācēju- Vācijas sociālistu un PSRS komunisti savstarpējie apsveikumi

        Prześlij wspomnienia

        10.01.1940 | USSR & Nazi Germany signed the German-Soviet Commercial Agreement under which we provided the Nazis raw materials for their war machine

        Prześlij wspomnienia

        09.04.1940 | Wojska niemieckie zaatakowały Danię i Norwegię

        Prześlij wspomnienia

        10.05.1940 | Niemcy zaatakowali Francję, Belgię, Holandię i Luksemburg

        Prześlij wspomnienia

        17.05.1940 | World War II: Germany occupies Brussels, Belgium

        Prześlij wspomnienia

        26.05.1940 | Operation Dynamo – In northern France, Allied forces begin a massive evacuation from Dunkirk, France.

        Prześlij wspomnienia

        17.06.1940 | France asked Hitler's Germany for terms of surrender in WW2

        Prześlij wspomnienia

        17.06.1940 | Armia Czerwona najechała Łotwę i Estonię

        Prześlij wspomnienia

        22.06.1940 | II wojna światowa: podpisano francusko-niemiecki traktat rozejmowy w Compiègne

        Rozejm w Compiègne – układ o zawieszeniu broni między Niemcami a Francją podpisany 22 czerwca 1940 o godzinie 18:50 w lesie Compiègne. Układ został podpisany przez szefa sztabu Oberkommando der Wehrmacht, generała pułkownika Wilhelma Keitla, posiadającego upoważnienie Führera Rzeszy Niemieckiej i Wodza Naczelnego niemieckich sił zbrojnych oraz generała armii Charlesa Huntzigera, przewodniczącego delegacji wyposażonego w należyte pełnomocnictwa rządu francuskiego.

        Prześlij wspomnienia

        26.06.1940 | ZSRR wystosował ultimatum wobec Rumunii z żądaniem oddania Besarabii i północnej Bukowiny

        Prześlij wspomnienia

        20.08.1940 | Winston Churchill powiedział: Nigdy tak wielu nie zawdzięczało tak wiele tak nielicznym

        Prześlij wspomnienia

        07.09.1940 | Bitwa o Anglię: potężne bombardowanie Londynu z udziałem tysiąca niemieckich samolotów w którym zginęło 450 osób, a 1600 zostało rannych

        Prześlij wspomnienia

        12.09.1940 | Hitler attends tomb of Napoleon

        Prześlij wspomnienia

        09.10.1940 | St. Paul's Cathedral in London was bombed during a Luftwaffe air raid, but the dome was unharmed

        Prześlij wspomnienia

        28.10.1940 | Otrais Pasaules karš: Itālija caur Albāniju iebruka Grieķijā

        Prześlij wspomnienia

        12.11.1940 | German–Soviet Axis talks

        Prześlij wspomnienia

        13.11.1940 | V. Molotova vizīte Berlīnē pie sabiedrotā Ā. Hitlera

        Vizīte notika 12.-13. novembrī

        Prześlij wspomnienia

        16.11.1940 | Niemcy zamknęli getto w Warszawie

        Getto warszawskie – getto dla ludności żydowskiej utworzone przez władze niemieckie w Warszawie 2 października 1940, zamknięte 16 listopada 1940 i zlikwidowane w maju 1943. Było największym gettem w Generalnym Gubernatorstwie i całej okupowanej Europie. W kwietniu 1941 w obrębie murów „dzielnicy żydowskiej” znajdowało się ok. 450 tys. osób.

        Prześlij wspomnienia

        22.12.1940 | Bitwa o Anglię: 684 osoby zginęły, a 2364 zostały ranne, w wyniku dwóch nocnych nalotów Luftwaffe na Manchester z 22/23 i 23/24 grudnia

        Prześlij wspomnienia

        06.04.1941 | III Rzesza zaatakowała Grecję i Jugosławię

        Prześlij wspomnienia

        22.06.1941 | Atak Niemiec na ZSRR - operacja Barbarossa

        Operacja Barbarossa (niem. Unternehmen Barbarossa) – agresja III Rzeszy na ZSRR w trakcie II wojny światowej. Pierwotny plan przewidywał atak 15 maja 1941, ale z powodu obalenia proniemieckiego rządu księcia Pawła Hitler musiał interweniować na Bałkanach, w Jugosławii, a także w Grecji. Przełożono więc atak na 22 czerwca 1941 roku. Plan ataku był przygotowany i podpisany przez Adolfa Hitlera już 18 grudnia 1940 (dyrektywa nr 21). Była to największa i najważniejsza operacja niemiecka w czasie wojny, której porażka zdecydowała ostatecznie o niemieckiej przegranej w całej wojnie. Bitwy na froncie wschodnim, gdzie realizowano operację „Barbarossa”, okazały się być jednymi z najbrutalniejszych i najbardziej wyniszczających potyczek dla obu stron. Nazwa „Barbarossa” wywodzi się od przydomku cesarza rzymsko-niemieckiego Fryderyka I Barbarossy.

        Prześlij wspomnienia

        25.06.1941 | WWII. PSRS atkārtoti uzbrūk Somijai. Sākās Turpinājuma karš

        Prześlij wspomnienia

        01.07.1941 | Rīgu okupē vācu karaspēks

        Prześlij wspomnienia

        04.07.1941 | Tiek nodedzināta Rīgas horālā sinagoga

        1941. gada 4. jūlijā, Rīgā iebrukot nacistu armijai, sinagoga tika nodedzināta. Tika uzmanīts, lai uguns nepārmestos un blakus ēkām, kas bija jādara ugunsdzēsējiem, taču pašu sinagogu dzēst viņiem netika atļauts.

        Prześlij wspomnienia

        21.07.1941 | Adolf Hitler visiting Malnava (Latvia), at HQ of Army, Group North

        Prześlij wspomnienia

        24.07.1941 | Adolf Hitler inspects the largest canon in the world Schwerer Gustav

        Prześlij wspomnienia

        15.10.1941 | W Generalnym Gubernatorstwie wprowadzono karę śmierci dla Żydów opuszczających teren getta i dla Polaków udzielających Żydom schronienia

        Prześlij wspomnienia

        28.10.1941 | Otrais Pasaules karš: Kauņas geto, Lietuvā vācu SS spēki nogalināja ap 9000 ebreju

        Prześlij wspomnienia

        30.10.1941 | Rūzvelts nolemj iedalīt 1 miljardu dolāru lielu palīdzību PSRS karam pret tās kādreizējo sabiedroto un otru Otrā Pasaules kara uzsācēju- Vāciju

        Prześlij wspomnienia

        15.11.1941 | Himlers izdod rīkojumu visus homoseksuāļus pārvietot uz koncentrācijas nometnēm

        Prześlij wspomnienia

        08.12.1941 | Niemcy utworzyli obóz zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem

        Ośrodek zagłady Chełmno nad Nerem (niem. SS-Sonderkommando Kulmhof) – niemiecki nazistowski ośrodek zagłady Żydów założony przez Niemców we wsi Chełmno nad Nerem (niem. Kulmhof am Nehr). Funkcjonował od jesieni 1941 roku do kwietnia 1943, oraz na krótko w 1944 roku. Główne miejsce masowej zagłady ludności żydowskiej z Kraju Warty oraz więźniów łódzkiego getta.

        Prześlij wspomnienia

        19.12.1941 | Hitlers kļūst par Vācijas armijas virspavēlnieku

        Prześlij wspomnienia

        20.01.1942 | Konferencja w Wannsee

        Prześlij wspomnienia

        24.01.1942 | World War II: The Allies bombard Bangkok, leading Thailand to declare war against the United States and United Kingdom.

        Prześlij wspomnienia

        30.05.1942 | 1000 bombowców Royal Air Force dokonało nalotu na Kolonię

        W czasie II wojny światowej miasto było silnie bombardowane przez lotnictwo alianckie. Obliczono, że miasto zostało zbombardowane 262 razy. W wyniku bombardowań zginęło 20 tys. osób, a centrum miasta zostało zmiecione z powierzchni ziemi. Do najsłynniejszego nalotu doszło 31 maja 1942. W operacji pod kryptonimem „Millenium” wzięło udział 1046 bombowców RAF, które zrzuciły 1455 ton materiałów wybuchowych. Nalot trwał 75 minut, w czasie których zniszczono ok. 300 ha miasta, zginęło 486 osób.

        Prześlij wspomnienia

        04.06.1942 | Hitlera un Mannerheima tikšanās

        Prześlij wspomnienia

        10.02.1943 | Vācijā izdota pavēle par Latviešu leģiona izveidošanu

        Prześlij wspomnienia

        16.05.1943 | Oddziały niemieckie zburzyły warszawską Wielką Synagogę w Warszawie

        Wielka Synagoga w Warszawie – nieistniejąca obecnie, największa synagoga znajdująca się w Warszawie, przy placu Tłomackie 7. Była symbolem judaizmu reformowanego Warszawy oraz jedną z najwspanialszych polskich budowli, wzniesionych w XIX wieku. Uroczyście otwarta 26 września 1878 roku w święto Rosz ha-Szana, czyli żydowski Nowy Rok. Została osobiście wysadzona przez Jürgena Stroopa dnia 16 maja 1943, co było ostatnim aktem niszczenia przez Niemców getta żydowskiego w Warszawie.

        Prześlij wspomnienia

        15.05.1944 | German forces began the deportation of 440,000 Jews from Hungary in one month. Most of them killed

        WW2, WWII, Holocaust.

        Prześlij wspomnienia

        22.06.1944 | Front wschodni: Armia Czerwona rozpoczęła ofensywę białoruską (operacja „Bagration”)

        Operacja Bagration (ros. Операция Багратион) – kryptonim radzieckiej ofensywy Armii Czerwonej z 1944 roku (znanej także jako Białoruska Strategiczna Operacja Ofensywna) przeprowadzonej wg koncepcji Konstantego Rokossowskiego, która oczyściła Białoruską SRR z sił niemieckich doprowadzając do prawie całkowitego zniszczenia Grupy Armii „Środek”. Była to prawdopodobnie największa klęska Wehrmachtu podczas II wojny światowej. Operacja została nazwana na cześć gruzińskiego księcia i rosyjskiego generała Piotra Iwanowicza Bagrationa, żyjącego na przełomie XVIII i XIX wieku, który poległ w bitwie pod Borodino.

        Prześlij wspomnienia

        09.10.1944 | Heinrich Himmler wydał rozkaz całkowitego zburzenia Warszawy

        Prześlij wspomnienia

        13.10.1944 | Front wschodni: Armia Czerwona zdobyła Rygę

        Prześlij wspomnienia

        14.11.1944 | Armed Forces of the Committee for the Liberation of the Peoples of Russia (VS-KONR) established

        Prześlij wspomnienia

        16.01.1945 | Hitlers pārvietojas uz bunkuru Berlīnē un tas kļūst par viņa pēdējo dzīves vietu

        Prześlij wspomnienia

        08.02.1945 | Побег из плена на самолете летчика Девятаева

        Как побег из плена на самолете летчика Девятаева изменил ход войны. Сергей Тихонов «Expert Online» , 08 фев 2014,

        Prześlij wspomnienia

        13.02.1945 | Lotnictwo alianckie zniszczyło nalotami dywanowymi Drezno; zginęło około 35 tysięcy osób

        Bombardowanie Drezna – przeprowadzone 13-14 lutego 1945 przez lotnictwo brytyjskie (Royal Air Force) i amerykańskie (United States Army Air Forces) naloty dywanowe na Drezno. W nalotach, skoncentrowanych na starym mieście użyto przede wszystkim bomb zapalających. Pożary wywołały burzę ogniową, która zniszczyła miasto. Całkowitemu zniszczeniu uległ obszar ok. 39 km². Straty ludzkie szacowane są na ok. 22,7 tys. do 25 tys. zabitych. Specjalna komisja powołana przez władze Saksonii do ustalenia dokładnej liczby ofiar bombardowania zakończyła pracę w roku 2011, ogłaszając, że ostatecznie ustalona liczba ofiar nie przekroczyła 25 tys.

        Prześlij wspomnienia

        29.04.1945 | W bunkrze pod Kancelarią Rzeszy w Berlinie Adolf Hitler poślubił Evę Braun

        Prześlij wspomnienia

        09.05.1945 | 2. Pasaules kara beigas Eiropā

        Prześlij wspomnienia

        13.03.1970 | Operācija "Arhīvs" - Andropova pavēle par Hitlera, Braunas un Gēbelsa mirstīgo atlieku iznīcināšanu

        Prześlij wspomnienia

        04.04.1970 | Pod Magdeburgiem funkcjonariusze KGB spalili szczątki Adolfa Hitlera i wrzucili je do rzeki Ehle

        Prześlij wspomnienia

        26.12.1982 | Człowiekiem Roku tygodnika Time został komputer osobisty

        Prześlij wspomnienia

        25.09.2017 | Dārgumu meklētājs paziņo, ka Vācijā atradis Hitlera slepeno atomlaboratoriju

        Prześlij wspomnienia

        Dodaj słowa kluczowe